Σάββατο 24 Απριλίου 2010

O Αλέξανδρος Κοριζής (Πόρος, 1885 – Α...

O Αλέξανδρος
Κοριζής (Πόρος, 1885 – Αθήνα, 1941) υπήρξε σημαντικό της Εθνικής Τράπεζας της
Ελλάδας κατά τον μεσοπόλεμο και πρωθυπουργός της χώρας μετά τον θάνατο του
Μεταξά. Αυτοκτόνησε λίγες μέρες πριν την κατάρρευση του μετώπου και τη
συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Γεννήθηκε στον Πόρο όπου και ολοκλήρωσε τις
εγκύκλιες σπουδές του. Στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική Σχολή Αθηνών
(1901-1905). Παρότι γόνος σημαίνουσας πολιτικής οικογένειας της περιοχής της
Τροιζηνίας (ο πατέρας του Γεώργιος υπήρξε δήμαρχος Πόρου και βουλευτής
Τροιζηνίας, όπως και ο παππούς του Σταμάτιος και ο προπάππους του Γεώργιος),
δεν επέλεξε πολιτική καριέρα. Το 1903 διορίστηκε στην Εθνική Τράπεζα της
Ελλάδας. Υπηρέτησε κυρίως στην υπηρεσία Επιθεωρήσεως και Οργανώσεως της
Τράπεζας. Συμμετείχε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός (απόφοιτος της σχολής Έφεδρων
αξιωματικών) στους Βαλκανικούς Πολέμους. Προβιβάστηκε σε έφεδρο υπολοχαγό και
τιμήθηκε με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος (1914) και τα
αναμνηστικά μετάλλια των Βαλκανικών πολέμων. Μετά τους βαλκανικούς, η καριέρα
του ακολουθεί ανοδική πορεία στην Τράπεζα καταλαμβάνοντας πολύ σημαντικά πόστα
(Διευθυντής του Τμήματος Επιθεωρήσεως (1914), Τμηματάρχης (1917), Γενικός Επιθεωρητής
(1919), οργανικός διευθυντής (1921). Την περίοδο 1919-1920 ανέλαβε ίδρυσε και
οργάνωσε το υποκατάστημα Σμύρνης της Τράπεζας, ενώ παράλληλα χρημάτισε
οικονομικός σύμβουλος του Ύπατου Αρμοστή της Σμύρνης. Κατά τα επόμενα χρόνια
συνέβαλε στην ίδρυση και διοίκηση του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, της
Αγροτικής Τράπεζας. Το 1928 ανέλαβε υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας, ενώ το
1939 ανέλαβε διοικητής της. Παράλληλα την περίοδο 1917-1941 ήταν πρόεδρος του
ΔΣ του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». Ο Κοριζής ανήκε σε εκείνη την διοικητική
ελίτ των τεχνοκρατών στελεχών που αναδείχτηκαν την περίοδο του μεσοπολέμου σε
καθοριστικό παράγοντα για την παρεμβατική πλέον πολιτική του κράτους στην
οικονομία και την κοινωνία εκφράζοντας τις εκσυγχρονιστικές αντιλήψεις για τη
δημιουργία ενός μόνιμου τεχνοκρατικού στελεχιακού προσωπικού που θα
διαμεσολαβεί μεταξύ πολιτικής και κοινωνίας. Όχι τυχαία, λοιπόν, ταυτίστηκε με
το Βενιζελικό μπλοκ και τους Φιλελεύθερους, αν και γενικά απείχε από την ενεργό
πολιτική δράση. Μόνο το 1933 συμμετείχε ως Υπουργός Κρατικής Υγιεινής και
Αντιλήψεως στην ολιγοήμερη κυβέρνηση του στρατηγού Αλέξανδρου Οθωναίου, μετά
την αυθημερόν καταστολή του πραξικοπήματος του Ν. Πλαστήρα. Την δύσκολη περίοδο
για την πορεία και την κατάσταση της χώρα επιλέχθηκε από τον Γεώργιο Β΄ ως
αντικαταστάτης του του Μεταξά στην πρωθυπουργία μετά τον θάνατο του τελευταίου.
Έτσι ανέλαβε όλες τις θέσεις του δικτάτορα, δηλαδή την προεδρία της Κυβερνήσεως
και του Υπουργικού Συμβουλίου και ταυτόχρονα το Υπουργείο Εξωτερικών, Εθνικής
Παιδείας και Θρησκευμάτων, Στρατιωτικών, Ναυτικών και Αεροπορίας. Η τοποθέτησή
του σε όλα αυτά τα κρίσιμα χαρτοφυλάκιο μέσα σε αυτές τις περιστάσεις μάλλον
υποδηλώνουν την διάθεση του βασιλιά να ελέγχει πλήρως την κυβέρνηση μέσα από
ένα πρόσωπο απόλυτης πολιτικής εμπιστοσύνης. Ο Αλέξανδρος Κοριζής ήταν
ταυτισμένος πολιτικά με την Βρετανία, γεγονός που εκτιμήθηκε από τον Γεώργιο
μάλλον ως σημαντικό προσόν, ενώ ήταν περισσότερο τεχνοκράτης – διαχειριστής και
λιγότερο πολιτικός. Την ίδια στιγμή ήταν ένα πρόσωπο εκτός κυβέρνησης Μεταξά
και ως εκ τούτου μη στιγματισμένο από το φασιστικό χαρακτήρα του καθεστώτος.
Παράλληλα έχαιρε κοινής εκτίμησης και αναγνώρισης από όλο τον αστικό πολιτικό
κόσμο. Μπορούσε δηλαδή να εκφράσει το κλίμα της Εθνικής Ενότητας που απαιτούσαν
οι συνθήκες. Ως υπουργός διατήρησε το ίδιο υπουργικό συμβούλιο. Ο ελληνικός
στρατός αντιμετώπισε με επιτυχία την Εαρινή αντεπίθεση του ιταλικού
στρατεύματος τον Μάρτιο του 1941, ενώ ανοιγόταν μπροστά ο κίνδυνος της
γερμανικής εισβολής, γεγονός που ενέτεινε τις διπλωματικές διεργασίες. Ο
Κοριζής δεν κατάφερε να πείσει τους Βρετανούς να αποστείλουν σημαντικό αριθμό
στρατευμάτων για την υπεράσπιση της Ελλάδας. Παρόλαυτά αρνήθηκε το τελεσίγραφο
του γερμανού πρεσβευτή κόμη Βίκτορ του Έρμπαχ – Σένμπεροχ όταν τον επισκέφτηκε
στην οικία του στις 6 Απριλίου 1941. Έτσι η Ελλάδα δέχτηκε την επίθεση του
γερμανικού στρατού στα μακεδονικά σύνορα, την ώρα που ο ελληνικός στρατός
μαχόταν στα βουνά της Ηπείρου. Η αντίσταση στο οχυρό Ρούπελ φαινόταν ότι πολύ
σύντομα θα καμπτόταν. Στον ελληνικό πολιτικό κόσμο και ιδιαίτερα στους
αξιωματικούς του στρατεύματος υπήρχε μια πολύ ισχυρή φιλογερμανική μερίδα η
οποία κυριαρχούταν από ένα μείγμα φόβου και θαυμασμού απέναντι στην γερμανική
στρατιωτική μηχανή. Αυτή η αντίληψη διαχώριζε τους Ιταλούς από τους Γερμανούς,
εστίαζε περισσότερο ιδεολογικά απέναντι στον ιταλικό εχθρό και επιζητούσε
συνδιαλλαγή με τους Γερμανούς. Επίσης, συνολικά ο αστικός κόσμος έβλεπε με
μεγαλύτερη φοβία την επέκταση των Βουλγάρων στη Μακεδονία και ιδιαίτερα τον
κίνδυνο να καταληφθεί η Θεσσαλονίκη από τον Βουλγαρικό στρατό. Ο Κοριζής
βρέθηκε ως εκ τούτου πιεσμένος από τη μία από τους ανώτερους αξιωματικούς που
πίεζαν για συνθηκολόγηση και από την άλλη από τον Γεώργιο και την βρετανική
πολιτική και ως ένα βαθμό το λαϊκό αίσθημα που πίεζαν για συνέχιση της αντίστασης
σε πιο χαμηλά σημεία της ελληνικής ενδοχώρας τη στιγμή μάλιστα που ο ελληνικός
στρατός παρέμενε νικητής στην Ήπειρο. Ταυτόχρονα, ο κίνδυνος να εγκλωβιστεί ο
στρατός στην Ήπειρο ή να εγκαταλειφτεί στη μοίρα του, όπως και έγινε, ήταν
μεγάλος. Καθώς λοιπόν ο εφιάλτης των αδιεξόδων κορυφωνόταν και η κρίση
γενικευόταν αποφασίστηκε η αποχώρηση της βασιλικής οικογένειας, της κυβέρνησης
και του χρυσού. Θα παρέμενε ο αρχιστράτηγος Παπάγος να συντονίσει την αντίσταση
σε άλλα σημεία της ενδοχώρας. Στις 18 Απριλίου, Μεγάλη Παρασκευή συνήλθε το
Υπουργικό Συμβούλιο σε δραματική συνεδρίαση στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια»,
όπου ήταν εγκατεστημένα τα γραφεία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Μετά
το τέλος της συνεδρίασης ο πρωθυπουργός κλήθηκε σε ιδιαίτερη συζήτηση από τον
βασιλιά. Εκεί ο βασιλιάς (με τα εξής λόγια -- Κύριε πρωθυπουργέ. Δεν ελέγχετε
την κατάσταση. Διέφυγε από τας χείρας σας η εξουσία!)


χρέωσε στον Κοριζή την ευθύνη της
κατάρρευσης του μετώπου, της κίνησης των αξιωματικών με τον Τσολάκογλου για συνθηκολόγηση,
την εγκατάλειψη του στρατεύματος. Ο Αλέξανδρος Κοριζής συντετριμμένος αποχώρησε
βιαστικά κατευθυνόμενος προς το σπίτι του. Εκεί αποσύρθηκε στο δωμάτιό του και
αυτοκτόνησε με δυο σφαίρες στην καρδιακή χώρα. Ο Γεώργιος που αντιλήφθηκε ότι η
συζήτηση θα είχε ίσως κάποια δυσάρεστη εξέλιξη απέστειλε τον διάδοχο Παύλο.
Μόλις έφτασε όμως στην οικία και ενώ συνομιλούσε με τη σύζυγο του πρωθυπουργού,
ακούστηκε ο πυροβολισμός. Η κηδεία έγινε από τον μητροπολιτικό ναό της Αθήνας
με κάθε θρησκευτική και πολιτική μεγαλοπρέπεια, παρουσία της βασιλικής
οικογένειας και των κυβερνητικών αρχών. Τάφηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.


Ο Αλέξανδρος Κοριζής μη όντας
πολιτικός δε διέθετε ούτε την εμπειρία και ούτε τις ψυχικές αντοχές να
διαχειρίζεται τις λεπτές ισορροπίες, να λαμβάνει σημαντικές πολιτικές
αποφάσεις, να δέχεται τις συνέπειες αυτών, να ελίσσεται, να πιέζει, να
διαπραγματεύεται. Ταυτόχρονα διακατεχόμενος έντονα από πατριωτικά αισθήματα
έφερε με μεγάλη ευθύνη το βάρος των δύσκολων καταστάσεων και βίωσε πολύ έντονα
και με τραγικό τρόπο στο πρόσωπό του τα αδιέξοδα της χώρας. Παραμένοντας
συναισθηματικός φαίνεται πως δεν άντεξε την επιλογή του βασιλιά να τον
αντιμετωπίσει ως αναλώσιμο και να του φορτώσει όλες τις ευθύνες, ώστε ο θρόνος
να παρουσιαστεί άμεμπτος, ενώ ουσιαστικά ο Κοριζής εφάρμοζε την πολιτική του
Γεωργίου.


Η αυτοκτονία του Κοριζή – ή
μάλλον καλύτερα η πίστωση της ήττας σε εκείνον και η κατά αυτόν τον τρόπο
εξώθησή του στην αυτοκτονία – θα πρέπει να συγκριθεί ως ένα βαθμό με την
εκτέλεση των Έξι στο Γουδί από τους Βενιζελικούς, οπότε χρεώθηκαν τα
συγκεκριμένα πρόσωπα και μόνο η αντιβενιζελική παράταξη την ήττα στο
Μικρασιατικό Μέτωπο. Η ευθύνη φέρεται κυρίως από την αγγλική κυβέρνηση η οποία
δεν στήριξε και τελικά αδιαφόρησε για την κατάληξη της Ελλάδας οπότε και δεν
απέστειλε στον απαιτούμενο όγκο στρατευμάτων, την ύπαρξη μιας πέμπτης φάλαγγας
γερμανόφιλων μέσα στο ελληνικό στράτευμα, που οδήγησε στην άμεση συνθηκολόγηση
και βέβαια από την αδυναμία του Γεωργίου Β΄ να ελέγξει τις ισορροπίες και να πιέσει
την Αγγλική κυβέρνηση.


Ο Κοριζής ως οικονομολόγος είχε
γράψει πολύ σημαντικές εκθέσεις και μελέτες για μια σειρά ζητήματα, όπως για το
καπνικό. Ο ίδιος, όπως και οι περισσότεροι οικονομολόγοι της εποχής του,
διέβλεπε το οικονομικό μέλλον της Ελλάδας σε μια εκσυγχρονισμένη ανάπτυξη της
γεωργίας, που θα απέτρεπε την όξυνση των ταξικών συγκρούσεων που επιφέρει
αναγκαστικά η ανάπτυξη της βιομηχανίας. Θεωρούσε ότι ταίριαζε περισσότερο στη
φύση και τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας.
Κώστας Παλούκης εφημ. Σκριπ



1 σχόλιο:

Theoprovlitos είπε...

Ο Κοριζης ανεπτυξε φιλία με τον θειο μου Χαραλαμπο Πορλιγγη από την Πορταρια του Πηλίου όταν εκπαιδευτηκαν σην Στρατιωτικη Ακαδημια Κρητης και αργοτερα πολεμησαν μαζι στους Βαλκανικους πολεμους.

Μετα την ληξη του πολεμου ο Πορλιγγης υπηρετησε ως γιατρός στο Ροδολιβος της Δραμας, όπου συνελαβε την ιδεα ενος Αγροτικου Συενταιρισμου τον οποίο και ίδρυσε, τον πρωτο στην Ελλαδα, με δανειο του Κοριζη ο οπίος αμεσως υιοθετησε την ιδεα.

Συνεπως ο Κοριζης πιστωνεται και την ευρυτητα πνευματος της υιοθεσίας του ρωτου στην Ελλαδα Αγροτικου συνεταιρισμου.

πόσοι μας διάβασαν: