Τρίτη 27 Απριλίου 2010

Ο Ανδρόνικος Χαϊτάς

Ο Ανδρόνικος Χαϊτάς (1894 – 1935) υπήρξε
στέλεχος και γενικός γραμματέας
του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.

Κατά τις εκκαθαρίσεις των δικών της Μόσχας
κατηγορείται ως μπουχαρινικός και εκτελείται.
Γεννήθηκε στο Σοχούμ της Γεωργίας και
συμμετείχε στην επανάσταση του 1917. Φοίτησε
στην «Κομμουνιστιτσέσκαγια Ουνιβερσιτάτ
Τραβαγιέρσκι Βαστόκ» [«Κομμουνιστικό
Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων της Ανατολής»],
γνωστή ως ΚΟΥΤΒ, η οποία ήταν σοβιετική
σχολή κατάρτισης στελεχών για τα κομμουνιστικά
κόμματα της Ανατολής.  Στην ίδια Σχολή
σπουδάζουν αργότερα και άλλοι έλληνες
κομμουνιστές. Το 1922 έρχεται στην Ελλάδα
και γράφεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου
Αθηνών. Γίνεται μέλος του ΣΕΚΕ(Κ) και το
1923 αναλαμβάνει γραμματέας του Τμήματος
Αθηνών  και υπεύθυνος για τη διδασκαλία
του ιστορικού υλισμού στην Μαρξιστική
Σχολή. Το 1924 έρχεται στην Ελλάδα μια ομάδα
νεολαίων φοιτησάντων στο ΚΟΥΤΒ με αρχηγό
τον Νίκο Ζαχαριάδη. Οι «Κούτβιδες αυτοί,
ανάμεσά τους και ο Χαϊτάς, λειτουργούν
ως ιδιαίτερη ομάδα ενισχυμένη από την
Κομμουνιστική Διεθνή και ανελίσσονται
γρήγορα σε κομματικά πόστα. Συμβάλλουν
έτσι ενεργά στην λεγόμενη «μπολσεβικοποίηση»
του ΣΕΚΕ(Κ), τη μετατροπή του δηλαδή σε
Κομμουνιστικό Κόμμα, και σταθεροποιούν
τους πολιτικούς δεσμούς του ΚΚΕ με την
Κομμουνιστική Διεθνή. Συγκεκριμένα ο
Χαϊτάς αποτελεί μαζί με τον Παντελή Πουλιόπουλο
βασικός εισηγητής του σχεδίου αυτού στο
3ο Έκτακτο Συνέδριο (1924).  Εισηγήθηκαν
την μετατροπή της οργανωτικής δομής πάνω
στα πρότυπα του μπολσεβικισμού, δηλαδή
το σχήμα Ακτιδωτές Οργανώσεις Εργατοπαραγωγικής
Βάσης και το σύνθημα για Ανεξαρτησία
της Μακεδονίας και της Θράκης στα πλαίσια
μιας Σοσιαλιστικής Βαλκανικής Δημοκρατίας.
Το σχέδιο όμως αυτό κατά ένα τρόπο δε
θα λειτουργήσει καθώς το Κόμμα θα 
διαλυθεί ουσιαστικά κατά δικτατορία
του Παγκάλου, ενώ το σύνθημα για την Ανεξαρτησία
της Μακεδονίας δε θα βρει ανταπόκριση
και θα προκαλέσει διώξεις. Με τις συλλήψεις
της ηγεσίας του Κόμματος και του γραμματέα
Πουλιόπουλου, ο Ελ. Σταυρίδης αναλαμβάνει
προσωρινός γραμματέας έχοντας τη στήριξη
των Χαϊτά και Ζαχαριάδη. Θα στηρίξουν
τον Πάγκαλο αρχικά, ενώ στη συνέχεια θα
προτάξουν το σύνθημα για «μια Αριστερή
ή πραγματική Δημοκρατία», ως ενδιαμεσο
στάδιο για το σοσιαλισμό. Το σύνθημα αυτό
διαφέρει από την «δικτατορία του προλεταριάτου».
Οι θέσεις αυτές θα προκαλέσουν την αντίδραση
των Πουλιόπουλου, Μάξιμου και Γιατσόπουλου
με την αποφυλάκισή τους, οι οποίοι αντιλαμβάνονται
ότι το Κόμμα ουσιαστικά δεν ελέγχεται
από τους ίδιους, αλλά από τους Κούτβιδες.
Η ηγεσία της Κομμουνιστικής Διεθνής ελεγχόμενη
από τους Μπουχάριν-Στάλιν συντάσσεται
στο 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ
(1927) με τους Κούτβιδες εναντίον των Πουλιόπουλου
Γιατσόπουλου που ακολουθούν την ομάδα
Τρότσκι-Ζηνόβιεφ. Νέος γραμματέας αναδεικνύεται
ο Χαϊτάς. Αλλά μια καινούργια εσωκομματική
κρίση όμως ξεσπά στο εσωτερικό του ΚΚΕ.
Στο 4ο Συνέδριο του Κόμματος (1928)
αποφασίζεται η γραμμή της «Τρίτης Περιόδου»
του Καπιταλισμού, όπου τίθεται το ζήτημα
της άμεσης κατάληψης της εξουσίας. Το
ανεφάρμοστο αυτής της γραμμής θα δημιουργήσει
νέες εντάσεις, καθώς προκαλεί την απομαζικοποίηση
του Κόμματος. Οι δύο αντίπαλες τάσεις
ήταν τώρα από τη μία των Χαϊτά – Ευτυχιάδη
– Κολοζώφ και από την άλλη των Θέου –
Σιάντου – Πυλιώτη. Η πρώτη ονομάστηκε
«δεξιά» και η δεύτερη «αριστερή». Η σύγκρουση
δεν τερματίστηκε με τη νίκη καμιάς ομάδας,
αλλά με το διοικητικό τους παραμερισμό.
Παρόλα αυτά αντανακλά τη σύγκρουση Στάλιν-Μπουχάριν.
Ο Χαϊτάς συντάσσεται με τον δεύτερο. Η
ομάδα του υποστήριζε ότι μέσα στις συνθήκες
του τέλους της σταθεροποίησης του καπιταλισμού
τα πρωτεία στην προσπάθεια του κόμματος
έπρεπε να δοθούν στην οργανωτική προσπάθεια:
«πρώτα οργάνωση και ύστερα επανάσταση».
Στο συμπέρασμα αυτό κατέληγε γιατί διαπίστωνε
ότι οι μάζες δεν ακολουθούσαν τα επαναστατικά
συνθήματα της πολιτικής απεργίας. Επίσης
θεωρούσε ότι η επικείμενη επανάσταση
δε θα είχε προλεταριακό χαρακτήρα, όπως
είχε αποφασίσει το 4ο Συνέδριο,
αλλά αστικοδημοκρατικό. Οι απόψεις της
ομάδας αυτής είναι συνεπείς στη θέση
περί «Αριστερής Δημοκρατίας» που είχαν
υποστηρίξει το 1925. Η συγγένεια με τις
απόψεις των «μπουχαρινικών» στο ΚΚΣΕ
ήταν ολοφάνερη. Οι Χαϊτάς-Ευτχιάδης συλλαμβάνονται
το 1930 και φυλακίζονται. Με αυτόν τον τρόπο
η τάση τους γίνεται μειοψηφία στο Πολιτικό
Γραφείο και γραμματέας αναλαμβάνει ο
Σιάντος. Ο Χαϊτάς καταφέρνει όμως να αποδράσει
με άλλα 7 μέλη ton Απρίλιο του 1931, καθώς
ο δεκανέας της αλλαγής στη φρουρά της
φυλακής ήταν μέλος της Κομμουνιστικής
Νεολαίας. Κρυφά καταφέρνει να διαφύγει
στην ΕΣΣΔ. Στη Ρωσία ο Α. Χαϊτάς δραστηριοποιείται
στην ελληνική ποντιακή κοινότητα και
αναλαμβάνει να δώσει μαθήματα για το
εργατικό κίνημα στους έλληνες φοιτητές
του Κομμουνιστικού Πανεπιστημίου των
Εθνικών Μειονοτήτων της Δύσης. Συλλαμβάνεται
το 1936 ή το 1937 και εκτελείται ως «εχθρός
του λαού». Η ακριβής ημερομηνία σύλληψής
του και οι συνθήκες του θανάτου του αγνοούνται.
Η μνήμη του αποκαταστάθηκε το 1988 από την
«ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΤΗΣ  ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
ΠΟΥ  ΣΥΚΟΦΑΝΤΗΘΗΚΑΝ ΚΑΙ  ΕΞΟΝΤΩΘΗΚΑΝ
ΑΠΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΗΣ»

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Έχεις δει κάπου φωτογραφία του Χαϊτά;

raskolnikov είπε...

κάπου έχω δει, θα το ψάξω και θα αναρτη΄σω.

Γρηγόρης Μαρκοβίτης είπε...

Λέγομαι Γρηγόρης Μαρκοβίτης και είμαι δικηγόρος στη Νάουσα.
Συγχωρήστε με αν δεν είμαι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με το διαδίκτυο.-
Ο Μάρκος Μαρκοβίτης ήταν αδελφός του πατέρα μου Νίκου (επίσης δικηγόρου) και ήταν (ο Μάρκος) ένας από τους 7 δραπέτες των φυλακών Συγγρού, όπως αναφέρεται και στα σχόλια που εντόπισα στο ιστολόγιό σας.- Για τον Μάρκο γνωρίζαμε ότι μετά την απόδραση βρέθηκε μαζί με τους Χαϊτά, Ευτυχιάδη και λοιπούς στην ΕΣΣΔ και έζησε στη Μόσχα, Κρίμσκαγια και Κρασνονταρ. Συνελήφθη και εκτελέστηκε τον Μάρτιο του 1938 ως «εχθρός του λαού» (πόσο πρωτότυπο !!!) και επί Γκορμπατσώφ ο πατέρας μου έλαβε μία επιστολή από τα αρχεία του κόμματος που ανέφερε ότι το 1957 αποκαταστάθηκε και η καταδικαστική απόφαση θεωρήθηκε «άδικη» και ανακλήθηκε (20 χρόνια μετά !!! Θρίαμβος για την δικαιοσύνη !!!). Μετά από αναζητήσεις δεκαετιών ανταμώσαμε πρόσφατα με τον εγγονό του και ζει και η κόρη του (78 ετών σήμερα), με την οποία πρόκειται να ανταμώσω σύντομα. Έχω στα χέρια μου 2 επιστολές του Μάρκου προς τον Στάλιν από τις φυλακές που κρατούνταν πριν την εκτέλεσή του.
Επειδή προτίθεμαι να κάνω μία καταγραφή της πορείας του Μάρκου Μαρκοβίτη σε σχέση με τα πολιτικά γεγονότα, την εν γένει κατάσταση της εποχής εκείνης (1930-1938), έχω ήδη συγκεντρώσει αρκετό υλικό, όμως, θεωρώ πως θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη και θα βοηθούσε τα μέγιστα κάθε πληροφορία και μαρτυρία που θα έφθανε στα χέρια μου και στο φως της δημοσιότητας.
Με ενδιαφέρει κάθε πληροφορία σχετική με την πορεία του θείου μου και των λοιπών κομμουνιστών που δραπέτευσαν και φυγαδεύτηκαν στην ΕΣΣΔ, η ζωή των Ελλήνων εκεί (Μόσχα, Κριμσκαγια, Κρασντονταρ), η τύχη των Χαϊτά, Ευτυχιάδη, Γρηγοριάδη, Φυλακτόπουλου (συνελήφθη και αυτός, απ’ όσα γνωρίζω, όταν διαμαρτυρήθηκε για την σύλληψη του θείου μου), Κολοζώφ, Παπαρήγα (ποια η σχέση του με την Γ.Γ. του ΚΚΕ , Οικονομίδη, Ιορδανίδη, Σέβερη, Καούτση, Μανωηλίδη.
Ορισμένοι εξ αυτών αναφέρονται (είτε θετικά είτε αρνητικά) από τον Μάρκο στις επιστολές τους προς τον Στάλιν και θεωρώ πως έχει αξία να φωτιστεί ο ρόλος και η δράση ορισμένων εξ αυτών.
Ευελπιστώ ότι θα λάβω κάποιες πληροφορίες, κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματα που με πλημμυρίζουν και θα διαφωτίσουν ορισμένες πτυχές μιας τόσο μικρής (1930-1938), αλλά ταυτόχρονα τόσο μεγάλης και συγκλονιστικής διαδρομής του θείου μου Μάρκου Μαρκοβίτη και των λοιπών κομμουνιστών.-
Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία και επίσης ευχαριστώ εκ των προτέρων όποιον φιλοτιμηθεί να μου δώσει την όποια πληροφορία, γνώση, μαρτυρία κλπ διαθέτει.-
Ειλικρινά ευχαριστώ.

πόσοι μας διάβασαν: