Η Καλλιρρόη Σιγανού - Παρέν (Πλατάνια Αμαρίου, Ρέθυμνο 1861 – Αθήνα 15 Ιανουαρίου 1940) υπήρξε πρωτοπόρος ελληνίδα παιδαγωγός, δημοσιογράφος και φεμινίστρια. Υπήρξε εκφραστής ενός ρεύματος για την ισότητα των φύλων το οποίο εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1880 και σημαδεύει το πέρασμα ενός τμήματος των γυναικών των μεσαίων στρωμάτων στη φεμινιστική συνείδηση. Το 1867, ένα χρόνο μετά το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και σε ηλικία 6 χρονών εγκαταστάθηκε με τους γονείς της στην Αθήνα. Αρχικά γράφεται στο σχολείο Σουρμελή και στην συνέχεια φοιτά στην Γαλλική σχολή των Καλογραιών στον Πειραιά. Το 1878 παίρνει το πτυχίο της δασκάλας από το Αρσάκειο. Οι επιδόσεις της και η βαθιά της παιδεία αναγνωρίζονται αμέσως από τους εκπαιδευτικούς κύκλους και καλείται να διευθύνει το Ροδοκανάκειο Παρθεναγωγείο της ελληνικής κοινότητας της Οδησσού. Μετά από 5 χρόνια ήρθε στην Ανδριανούπολη και εργάστηκε ως Διευθύντρια στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο. Παντρεύτηκε τον Ιωάννη Παρέν (ή Παρρέν), γιος Γάλλου και μητέρας Αγγλίδας, ο οποίος ήταν ο ιδρυτής του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων. Έχοντας την υποστήριξη του συζύγου της Ιωάννη Παρέν, ο οποίος την ενθάρρυνε στους αγώνες της, αποφασίζει να ακολουθήσει το επάγγελμα της δημοσιογραφίας. Έτσι η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια διεκδικεί και τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας δημοσιογράφου και εκδότριας όταν το 1888 άρχισε να εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα Εφημερίς των Κυριών. Η Εφημερίς των Κυριών είναι το πρώτο γυναικείο έντυπο στην Ελλάδα που συντάσσεται αποκλειστικά από γυναίκες και αποτελεί χώρο συνάντησης και έκφρασης των γυναικών και συνάμα προπαγανδιστικό όργανο για τη χειραφέτηση τους, χώρο επεξεργασίας μιας νέας συλλογικής ταυτότητας και μέσο υπεράσπισης των συμφερόντων τους ως κοινωνικής ομάδας. Το πρώτο φύλλο κυκλοφόρησε σε 3.000 αντίτυπα που έγιναν ανάρπαστα και ανατυπώθηκε σε 7.000 που πουλήθηκαν την ίδια μέρα σε μια Αθήνα με πληθυσμό 65.000 κατοίκων από τους οποίους πολλοί ήταν αναλφάβητοι. Γράφοντας μόνη της τα περισσότερα άρθρα στα πρώτα τεύχη με διάφορα γυναικεία αρχικά, κατάφερε παρ' όλα αυτά να συγκεντρώσει γύρω της ένα σημαντικό αριθμό μόνιμων συνεργατριών. Ανάμεσα τους ορισμένες από τις πιο γνωστές παιδαγωγούς και συγγραφείς της εποχής, με τις οποίες η Κ. Παρρέν είχε συνδεθεί κατά τη διάρκεια της διδασκαλικής σταδιοδρομίας της στη διασπορά: Σαπφώ Λεοντιάς, Υπατία Στάμπα, Αγαθονίκη Αντωνιάδου, Μαριέττα Μπέτσου και άλλες έρχονται σε επαφή με την εφημερίδα, στέλνουν συνεργασίες, προσφέρουν την πολύτιμη βοήθεια τους για τη διάδοση της, για την εγγραφή νέων συνδρομητριών. Μέσα σε ένα χρόνο η Εφημερίς των Κυριών διαθέτει λοιπόν όχι μόνο ένα μόνιμο επιτελείο συνεργατριών, αλλά κι ένα δίκτυο υποστήριξης που διασχίζει το ανεξάρτητο κράτος και ένα μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στόχος της εφημερίδας ήταν να εισάγει και στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούσαν τις γυναίκες των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής. Η κοινή ανθρώπινη υπόσταση ανδρών και γυναικών έκανε την ανισότητα των φύλων να φαίνεται οχι μονό σαν αδικία, αλλά σαν κατάσταση κοινωνικά επιβεβλημένη και άρα όχι σαν «πεπρωμένο της ιδιαίτερης γυναικείας φύσης». Για τις φεμινίστριες της Εφημερίδος των Κυριών η κατάσταση αυτή αποτελεί τμήμα ενός συστήματος- συστήματος επιβεβλημένου από την ανδρική εξουσία, που διασχίζει τις κοινωνικές τάξεις «από της τρώγλης του εργάτου μέχρι των θρόνων των εστεμμένων κεφαλών». Αλλά για την Εφημερίδα των Κυριών η ανισότητα των φύλων δεν είναι απλώς μία κοινωνική ανισότητα μεταξύ άλλων. Αποτελεί το αρχέτυπο όλων των ιεραρχικών κοινωνικών σχέσεων, το αρχέτυπο όλων των παραβιάσεων «των ηθικών και φυσικών νόμων». Ο αγώνας των γυναικών για τη χειραφέτηση τους είναι λοιπόν συγχρόνως αγώνας για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Η Παρρέν δεν διεκδίκησε ποτέ το δικαίωμα της ψήφου ή της ισονομίας, αλλά διεκδίκησε την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών και πρόβαλε το δικαίωμα τους να μορφώνονται και να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους σε βιοποριστικό επάγγελμα. Επιδίωκε να κατακτηθεί ένας ιδιαίτερος ρόλος της γυναίκας μέσα στην ελληνική κοινωνία ως μάνα και σύζυγος και κυρίως ως ελληνίδα. Η ματιά της παρέμεινε πάντοτε πατριωτική μέσα στα κυρίαρχα ιδεολογικά πλαίσια της μεγάλης ιδέας. «Φεμινισμός δεν σημαίνει, ως οι πολλοί νομίζουν, πολιτικήν χειραφέτησιν της γυναικός. Φεμινισμός θα ειπή ανθρωπισμός, εθνισμός, πατριωτισμός», σημείωνε η Καλλιρρόη Παρρέν στα 1910. Τη συνειδητή αυτή διαδικασία «εξελληνισμού» του φεμινισμού θα συμπλήρωνε η σχεδόν ταυτόχρονη αναζήτηση των απαρχών της έννοιας στην αρχαιότητα, η προσπάθεια με άλλα λόγια για ριζικό απογαλακτισμό της από τη Δύση και ένταξή της στη «μακραίωνη ιστορία» του ελληνικού έθνους. Έτσι, δεν διεκδίκησε ποτέ να αναλάβουν ρόλους που αναγνωρίζονταν στους άντρες, οπότε σύμφωνα με ανδροκρατικά πλαίσια δεν ζήτησε ποτέ να απομακρύνει τις γυναίκες από το σπίτι και τα «γυναικεία» καθήκοντα τους, αλλά αντίθετα θέλησε να τονίσει τη σημασία τους στην «εθνική υπόθεση». Έτσι, με μηνιαίο παράρτημα στην Εφημερίδα με τίτλο "Οικιακή Εφημερίς" έδινε πρακτικές οδηγίες κοπτικής, ραπτικής, μαγειρικής, υγιεινής διατροφής, οικιακής οικονομίας, καλής συμπεριφοράς και εθιμοτυπίας. Και επειδή, εκείνη την εποχή, το μόνο δικαίωμα δράσεως που αναγνωριζόταν στη γυναίκα έξω από το σπίτι ήταν η φιλανθρωπία οργάνωσε χώρους εξάσκησης αυτής της φιλανθρωπίας. Τα πρώτα σχόλια ήταν ειρωνικά, υβριστικά, απειλητικά εναντίον της αναρχικής ΠΡΕΝΑΡ, όπως υπέγραφε με αναγραμματισμό του επωνύμου της.
"Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας. Έχω και μάννα και αδελφήν άγαμον", δήλωνε ο διευθυντής της εφημερίδας ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ. Ο Βλάσσης Γαβριηλίδης της ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ συμπλήρωνε "Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν", ενώ ο Εμμανουήλ Ροϊδης έγραψε καταδεικνύοντας τον μυσογυνισμό του: "Δύο επαγγέλματα αρμόζουν εις τας γυναίκας. Εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας". Η εφημερίδα αυτή συνέχισε να εκδίδεται για τριάντα σχεδόν χρόνια ώσπου το 1918 η Καλλιρρόη εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα. Πολύ σύντομα η Παρρέν αρχίζει και συχνάζει στα γνωστότερα φιλολογικά σαλόνια της Αθήνας και δημιουργεί ένα δικό της σαλόνι, όπου συναντώνται οι πιο στενές της συνεργάτριες, αλλά και διάφοροι συγγραφείς, ποιητές και καλλιτέχνες, όπως ο Ξενόπουλος, ο Παλαμάς, ο Γρυπάρης, ο Δελμοΰζος, ο Χρηστομάνος και άλλοι. Η Καλλιρρόη Παρέν είναι επίσης η πρώτη Ελληνίδα που συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια: στο Παρίσι το 1889, το 1891, στο Α’ Β’ και Γ’ «Διεθνές συνέδριο των γυναικείων έργων και ιδρυμάτων», ενώ το 1893 αντιπροσώπευσε την Ελλάδα και τις Ελληνίδες και στο Διεθνές συνέδριο του Σικάγου. Καρπός των εντυπώσεων της από το συνέδριο αυτό είναι η «Ένωσις υπέρ της χειραφετήσεως της γυναικός» που ίδρυσε όταν επέστρεψε προς βοήθεια περισσότερο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των απόρων γυναικών. Η συμμετοχή της Καλλιρρόης Παρρέν στα διεθνή γυναικεία συνέδρια που αναφέρθηκαν προηγουμένως έμελλε να τη φέρει αντιμέτωπη με τις διαδικασίες συγκρότησης του πρώτου ανθεκτικού στο χρόνο διεθνούς γυναικείου δικτύου, του Διεθνούς Συμβουλίου Γυναικών (International Council of Women). Ίδρυσε επίσης πολλά κοινωφελή ιδρύματα και οργανώσεις όπως το "Κυριακάτικο Σχολείο" (1890) όπου διδάσκονταν γραφή και ανάγνωση εργάτριες και υπηρέτριες, το "Άσυλο Ανιάτων Γυναικών" (1896), χωρίς κρατική επιδότηση μόνο με προσφορές, το "Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης" για ανύπαντρες μητέρες και για προστασία από ηθικούς κινδύνους εργατριών και άλλων κοριτσιών, την "Ένωση των Ελληνίδων" (1896), από τα τμήματα της οποίας το 1900 έγινε Σχολή Επαγγελματικής και Οικοκυρικής και Σχολές Νοσηλείας που στάθηκαν πολύτιμες στους τότε πολέμους του 1897,1912,1922, τον "Πατριωτικό Σύνδεσμο" (1898) που είναι αυτός που μετεξελίχθηκε στο σημερινό ΠΙΚΠΑ, ενώ δεν έπαψε και τις κινήσεις υπέρ της παροχής ίσων ευκαιριών συμμετοχής στην εκπαίδευση και την πολιτική ζωή της χώρας στις γυναίκες. Η Καλλιρρόη Παρέν έκανε επίσης κινήσεις υπέρ της παροχής στις γυναίκες ίσων ευκαιριών συμμετοχής στην εκπαίδευση και την πολιτική ζωή της χώρας. Μετά από δικά της διαβήματα, η κυβέρνηση Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο. Η Καλλιρρόη Παρέν έγραψε επίσης πολλά άρθρα, δοκίμια, τα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με βασικό θέμα πάντα τη θέση της γυναίκας στα τότε κοινωνικά προβλήματα, όπως: "Ιστορία της γυναικός" (1889), "Η μάγισσα" (1901), "Το νέον συμβόλαιον" (1901), "Η νέα γυναίκα", "Η Χειραφετημένη" (1915) και "Επιστολές Αθηναίας προς Παρισινή"
Μετά το 1920 ιδρύονται στην Ελλάδα νέες γυναικείες οργανώσεις δημιουργώντας ένα δεύτερο κύμα ελληνικού φεμινισμού το οποίο έθετε επί τάπητος το δικαίωμα της ψήφου. Τον ίδιο ακριβώς καιρό, η απόφαση της Καλλιρρόης Παρρέν να διοργανώσει στην Αθήνα ένα αμιγώς «ελληνικό» γυναικείο συνέδριο ερήμην των υπόλοιπων φεμινιστριών συμβολίζει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη ρήξη του «παλαιού» φεμινισμού με τον «νέο». Η Καλλιρρόη Παρρέν και το Λύκειο των Ελληνίδων αντιπροσωπεύουν πλέον έναν φεμινισμό παρωχημένο, αρχαϊκό, ο οποίος, ύστερα από κάμποσες αμφιταλαντεύσεις, θα συμπορευτεί προς το τέλος της μεσοπολεμικής περιόδου με τις πιο ακραίες αντιφεμινιστικές –ξένες και εγχώριες– ιδεολογικοπολιτικές δυνάμεις.
Στις 6 Ιουνίου 1992 η Καλλιρρόη Παρέν τιμήθηκε με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου