Ο Σοφοκλής Βενιζέλος (Χανιά, 3
Νοεμβρίου 1894 – Επιβατηγό πλοίο «Ελλάς» εν πλω από τα Χανιά προς Πειραιά, 7
Φεβρουαρίου 1964) υπήρξε σημαίνων στέλεχος και αρχηγός του Κόμματος των
Φιλελευθέρων, βουλευτής, υπουργός και πρωθυπουργός για τρία μικρά χρονικά διαστήματα.
Ήταν δευτερότοκος γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου και της πρώτης γυναίκας του
Μαρίας Κατελούζου, η οποία υπέκυψε από επιλόχειο πυρετό ύστερα από τη γέννηση
του Σοφοκλή. Το 1911, έγινε δεκτός στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου το 1914 αποφοίτησε με τον βαθμό του
ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων πολέμησε
στην πρώτη γραμμή, όπως και ο αδελφός του, ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχτηκε μομφές, για τη συμμετοχή των γιών του στους πολέμους.
και στα 1916 συμμετείχε ενεργά
στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης που οργάνωσε ο πατέρας του. Συμμετείχε στον Α΄
Παγκόσμιο Πό,εμο σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις, ενώ το 1919 υπήρξε
υπασπιστής του πατέρα του στη Διάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού. Ακολούθησε τον
ελληνικός στρατό στη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά μόνο μέχρι την Προύσα. Το
1920 παραιτήθηκε από το στράτευμα, για να πολιτευτεί στα Χανιά στις εκλογές της
1ης Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Όμως με την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές
αυτές ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποτυγχάνοντας την εκλογή του, παρότι είχε
συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό ψήφων, ακολούθησε τον πατέρα του στην Νίκαια της
Γαλλίας. Στο Παρίσι παντρεύτηκε και αρνήθηκε να ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις
όπως του προτάθηκε, προτιμώντας να επιστρέψει στο στράτευμα. Μετά την
επικράτηση της φιλοβενιζελικής επανάστασης του Πλαστήρα (1922) ανέλαβε (1923)
καθήκοντα στρατιωτικού ακολούθου στο Παρίσι. Στη θέση αυτή παρέμεινε έως το
1930, οπότε και αποχώρησε με το βαθμό του Συνταγματάρχη. Επέστρεψε στην Ελλάδα
και στήριξε τον πατέρα του στις προεκλογικές συγκεντρώσεις, χωρίς να
συμμετάσχει ο ίδιος στους πολιτικούς αγώνες. Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων το
Μάρτιο του 1933 αναχώρησε πάλι για το Παρίσι, για να επιστρέψει το 1936 για να
παραστεί στην κηδεία του πατέρα του. Τότε εκλέχθηκε στην διοικούσα επιτροπή του
Κόμματος των Φιλελευθέρων πιστεύοντας ότι μπορούσε να επαναφέρει το Κόμμα στην
παλιότερη αίγλη του ακολουθώντας μια συντηρητικότερη πολιτική. Έτσι ήρθε σε
συνομιλίες με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και τον Ιωάννη Μεταξά για την πιθανότητα
ανάληψης της αντιπροεδρίας σε μια ενδεχόμενη αντισυνταγματική κυβέρνηση. Με την
εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου διαπίστωσε ότι
εξαπατήθηκε και εγκατέλειψε για ακόμη μια φορά τη χώρα. Με το ξέσπασμα του
ελληνοϊταλικού πολέμου, ζήτησε να καταταγεί, όμως, η αίτησή του δεν έγινε
αποδεκτή. Μετά την κατάρρευση ανέλαβε τη θέση του στρατιωτικού ακολούθου στην
Ουάσιγκτον από την κυβέρνηση Εμ. Τσουδερού, που είχε καταφύγει αρχικά στην
Κρήτη και στη συνέχεια στην Αίγυπτο. Στις 7 Μαΐου του 1943 ανέλαβε το Υπουργείο
Ναυτικού στην εξόριστη κυβέρνηση του Τσουδερού. Όταν ξέσπασε το κίνημα του
Ναυτικού, ο Εμμανουήλ Τσουδερός παραιτήθηκε και έτσι ο Σοφοκλής Βενιζέλος
ανέλαβε την πρωθυπουργία της εξόριστης κυβέρνησης στις 14 Απριλίου του 1944.
Μέσα σε τρεις ημέρες, ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατέστειλε το κίνημα του Ναυτικού,
αλλά με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Έχοντας χάσει την ευρύτερη λαϊκή
αποδοχή που απολάμβανε μέχρι τότε, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναγκάσθηκε να
παραιτηθεί δώδεκα ημέρες αργότερα (26 Απριλίου 1944), προκειμένου να
σχηματισθεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και να
επέλθει ηρεμία στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας,
παρέμεινε ως αντιπρόεδρος έως τον Αύγουστο του 1944. Μετά την απελευθέρωση, ο
Βενιζέλος έρχεται δύο φορές για μερικές μέρες στην Ελλάδα και ξαναφεύγει για
την Αίγυπτο. Επέστρεψε ξανά στην Ελλάδα το 1945 ως υπαρχηγός των Φιλελευθέρων.
Ήρθε σε συμφωνία με τους Λαϊκούς για εκλογές με πλειοψηφικό και εκλογική
σύμπραξη, αλλά διαφώνησε σε αυτό με τον Θεμ. Σοφούλη. Έτσι, αποχώρησε και
ίδρυσε δικό του κόμμα τους Βενιζελικούς Φιλελευθέρους. Στις εκλογές του 1946
συνέπραξε με τον Γ. Παπανδρέου και τον Παν. Κανελλόπουλο στην «Εθνική Πολιτική
Ένωση». Ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής Σερρών και συμμετείχε ως υπουργός στην
κυβέρνηση Παν. Πουλιτσά, από την οποία παραιτήθηκε μαζί με τον Παπανδρέου και
τον Κανελλόπουλο, επειδή οι τρεις τους διαφώνησαν με την πρόθεση της κυβέρνησης
να επισπεύσει το δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας. Ηγήθηκε της
διακομματικής επιτροπής που πήγε στις ΗΠΑ για να πετύχει Οικονομική Βοήθεια.
Συμμετείχε στη κυβέρνηση Μαξίμου (1947), ενώ το 1949 μετά το θάνατο του Σοφούλη
ανέλαβε αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων και ταυτόχρονα αντιπρόεδρος στην
κυβέρνηση Διομήδη. Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο
Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία
με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε
συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός
και υπουργός Εξωτερικών. Στην κυβέρνηση Πλαστήρα (1951–1952) μετείχε ως
αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών, και αναπλήρωσε τον Πλαστήρα μετά την
ασθένειά του (11 Μαρτίου 1952). Κατά την περίοδο αυτή, ο Σοφοκλής Βενιζέλος
διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (εισδοχή στις 20 Σεπτεμβρίου
1951, επικύρωση από την Βουλή των Ελλήνων στις 18 Φεβρουαρίου 1952), αποδέχθηκε
την συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο της Κορέας μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ, και
έδωσε το δικαίωμα τού εκλέγειν και εκλέγεσθαι και στις γυναίκες (Νόμος
2159/1952). Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1954 από τον
Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από
την πολιτική. Επανήλθε λίγο καιρό αργότερα για να ιδρύσει την Φιλελεύθερη
Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ), αφού πρώτα διαφώνησε με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στις
εκλογές του 1956 εκλέχτηκε βουλευτής δωδεκανήσων, ενώ στις εκλογές του 1958 δεν
συνεργάστηκε ξανά με τον Γ. Παπανδρέου ιδρύοντας την Ένωση Κέντρου. Οι ενωμένοι
συνδυασμοί δεν εξέλεξαν παρά μόνο 36 βουλευτές. Το 1961 οι σχέσεις του με τον
Παπανδρέου πέρασαν άλλη μία κρίση και, για ένα σύντομο διάστημα, ο Σοφοκλής
Βενιζέλος φλέρταρε πολιτικά με την ΕΡΕ του Καραμανλή, για να επιστρέψει ξανά
στο Κέντρο.Το 1963 μετά τη νίκη ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπανδρέου
και υπουργός Εξωτερικών. Πέθανε λίγο πριν τις εκλογές του 1964 από πνευμονικό
οίδημα μέσα στο πλοίο που τον μετέφερε από τα Χανιά στην Αθήνα για μιλήσει σε
προκελογική συγκέντρωση στην Αθήνα. Τάφηκε στο Ακρωτήρι Χανίων δίπλα στον
πατέρα του.
Νοεμβρίου 1894 – Επιβατηγό πλοίο «Ελλάς» εν πλω από τα Χανιά προς Πειραιά, 7
Φεβρουαρίου 1964) υπήρξε σημαίνων στέλεχος και αρχηγός του Κόμματος των
Φιλελευθέρων, βουλευτής, υπουργός και πρωθυπουργός για τρία μικρά χρονικά διαστήματα.
Ήταν δευτερότοκος γιος του Ελευθερίου Βενιζέλου και της πρώτης γυναίκας του
Μαρίας Κατελούζου, η οποία υπέκυψε από επιλόχειο πυρετό ύστερα από τη γέννηση
του Σοφοκλή. Το 1911, έγινε δεκτός στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου το 1914 αποφοίτησε με τον βαθμό του
ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων πολέμησε
στην πρώτη γραμμή, όπως και ο αδελφός του, ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος δέχτηκε μομφές, για τη συμμετοχή των γιών του στους πολέμους.
και στα 1916 συμμετείχε ενεργά
στο Κίνημα της Εθνικής Αμύνης που οργάνωσε ο πατέρας του. Συμμετείχε στον Α΄
Παγκόσμιο Πό,εμο σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις, ενώ το 1919 υπήρξε
υπασπιστής του πατέρα του στη Διάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού. Ακολούθησε τον
ελληνικός στρατό στη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά μόνο μέχρι την Προύσα. Το
1920 παραιτήθηκε από το στράτευμα, για να πολιτευτεί στα Χανιά στις εκλογές της
1ης Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Όμως με την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές
αυτές ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποτυγχάνοντας την εκλογή του, παρότι είχε
συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό ψήφων, ακολούθησε τον πατέρα του στην Νίκαια της
Γαλλίας. Στο Παρίσι παντρεύτηκε και αρνήθηκε να ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις
όπως του προτάθηκε, προτιμώντας να επιστρέψει στο στράτευμα. Μετά την
επικράτηση της φιλοβενιζελικής επανάστασης του Πλαστήρα (1922) ανέλαβε (1923)
καθήκοντα στρατιωτικού ακολούθου στο Παρίσι. Στη θέση αυτή παρέμεινε έως το
1930, οπότε και αποχώρησε με το βαθμό του Συνταγματάρχη. Επέστρεψε στην Ελλάδα
και στήριξε τον πατέρα του στις προεκλογικές συγκεντρώσεις, χωρίς να
συμμετάσχει ο ίδιος στους πολιτικούς αγώνες. Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων το
Μάρτιο του 1933 αναχώρησε πάλι για το Παρίσι, για να επιστρέψει το 1936 για να
παραστεί στην κηδεία του πατέρα του. Τότε εκλέχθηκε στην διοικούσα επιτροπή του
Κόμματος των Φιλελευθέρων πιστεύοντας ότι μπορούσε να επαναφέρει το Κόμμα στην
παλιότερη αίγλη του ακολουθώντας μια συντηρητικότερη πολιτική. Έτσι ήρθε σε
συνομιλίες με τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και τον Ιωάννη Μεταξά για την πιθανότητα
ανάληψης της αντιπροεδρίας σε μια ενδεχόμενη αντισυνταγματική κυβέρνηση. Με την
εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου διαπίστωσε ότι
εξαπατήθηκε και εγκατέλειψε για ακόμη μια φορά τη χώρα. Με το ξέσπασμα του
ελληνοϊταλικού πολέμου, ζήτησε να καταταγεί, όμως, η αίτησή του δεν έγινε
αποδεκτή. Μετά την κατάρρευση ανέλαβε τη θέση του στρατιωτικού ακολούθου στην
Ουάσιγκτον από την κυβέρνηση Εμ. Τσουδερού, που είχε καταφύγει αρχικά στην
Κρήτη και στη συνέχεια στην Αίγυπτο. Στις 7 Μαΐου του 1943 ανέλαβε το Υπουργείο
Ναυτικού στην εξόριστη κυβέρνηση του Τσουδερού. Όταν ξέσπασε το κίνημα του
Ναυτικού, ο Εμμανουήλ Τσουδερός παραιτήθηκε και έτσι ο Σοφοκλής Βενιζέλος
ανέλαβε την πρωθυπουργία της εξόριστης κυβέρνησης στις 14 Απριλίου του 1944.
Μέσα σε τρεις ημέρες, ο Σοφοκλής Βενιζέλος κατέστειλε το κίνημα του Ναυτικού,
αλλά με μεγάλο πολιτικό κόστος για τον ίδιο. Έχοντας χάσει την ευρύτερη λαϊκή
αποδοχή που απολάμβανε μέχρι τότε, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναγκάσθηκε να
παραιτηθεί δώδεκα ημέρες αργότερα (26 Απριλίου 1944), προκειμένου να
σχηματισθεί η κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και να
επέλθει ηρεμία στην ελληνική πολιτική σκηνή. Στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας,
παρέμεινε ως αντιπρόεδρος έως τον Αύγουστο του 1944. Μετά την απελευθέρωση, ο
Βενιζέλος έρχεται δύο φορές για μερικές μέρες στην Ελλάδα και ξαναφεύγει για
την Αίγυπτο. Επέστρεψε ξανά στην Ελλάδα το 1945 ως υπαρχηγός των Φιλελευθέρων.
Ήρθε σε συμφωνία με τους Λαϊκούς για εκλογές με πλειοψηφικό και εκλογική
σύμπραξη, αλλά διαφώνησε σε αυτό με τον Θεμ. Σοφούλη. Έτσι, αποχώρησε και
ίδρυσε δικό του κόμμα τους Βενιζελικούς Φιλελευθέρους. Στις εκλογές του 1946
συνέπραξε με τον Γ. Παπανδρέου και τον Παν. Κανελλόπουλο στην «Εθνική Πολιτική
Ένωση». Ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής Σερρών και συμμετείχε ως υπουργός στην
κυβέρνηση Παν. Πουλιτσά, από την οποία παραιτήθηκε μαζί με τον Παπανδρέου και
τον Κανελλόπουλο, επειδή οι τρεις τους διαφώνησαν με την πρόθεση της κυβέρνησης
να επισπεύσει το δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας. Ηγήθηκε της
διακομματικής επιτροπής που πήγε στις ΗΠΑ για να πετύχει Οικονομική Βοήθεια.
Συμμετείχε στη κυβέρνηση Μαξίμου (1947), ενώ το 1949 μετά το θάνατο του Σοφούλη
ανέλαβε αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων και ταυτόχρονα αντιπρόεδρος στην
κυβέρνηση Διομήδη. Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο
Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία
με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε
συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός
και υπουργός Εξωτερικών. Στην κυβέρνηση Πλαστήρα (1951–1952) μετείχε ως
αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών, και αναπλήρωσε τον Πλαστήρα μετά την
ασθένειά του (11 Μαρτίου 1952). Κατά την περίοδο αυτή, ο Σοφοκλής Βενιζέλος
διαπραγματεύτηκε την ένταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ (εισδοχή στις 20 Σεπτεμβρίου
1951, επικύρωση από την Βουλή των Ελλήνων στις 18 Φεβρουαρίου 1952), αποδέχθηκε
την συμμετοχή της χώρας στον πόλεμο της Κορέας μετά από πρόσκληση του ΟΗΕ, και
έδωσε το δικαίωμα τού εκλέγειν και εκλέγεσθαι και στις γυναίκες (Νόμος
2159/1952). Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1954 από τον
Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από
την πολιτική. Επανήλθε λίγο καιρό αργότερα για να ιδρύσει την Φιλελεύθερη
Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ), αφού πρώτα διαφώνησε με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στις
εκλογές του 1956 εκλέχτηκε βουλευτής δωδεκανήσων, ενώ στις εκλογές του 1958 δεν
συνεργάστηκε ξανά με τον Γ. Παπανδρέου ιδρύοντας την Ένωση Κέντρου. Οι ενωμένοι
συνδυασμοί δεν εξέλεξαν παρά μόνο 36 βουλευτές. Το 1961 οι σχέσεις του με τον
Παπανδρέου πέρασαν άλλη μία κρίση και, για ένα σύντομο διάστημα, ο Σοφοκλής
Βενιζέλος φλέρταρε πολιτικά με την ΕΡΕ του Καραμανλή, για να επιστρέψει ξανά
στο Κέντρο.Το 1963 μετά τη νίκη ανέλαβε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπανδρέου
και υπουργός Εξωτερικών. Πέθανε λίγο πριν τις εκλογές του 1964 από πνευμονικό
οίδημα μέσα στο πλοίο που τον μετέφερε από τα Χανιά στην Αθήνα για μιλήσει σε
προκελογική συγκέντρωση στην Αθήνα. Τάφηκε στο Ακρωτήρι Χανίων δίπλα στον
πατέρα του.
Κώστας Παλούκης εφημ. Σκριπ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου