Για τις παρελάσεις…

Κώστας Παλούκης, εφημ. ΠΡΙΝ

Κάθε Οκτώβρη ή Μάρτη επανέρχεται στην επιφάνεια η συζήτηση για την αναγκαιότητα ή όχι των παρελάσεων. Οι παρελάσεις συνιστούν έναν καθαρά στρατιωτικό θεσμό, οποίος έλαβε το σύγχρονό του χαρακτήρα την εποχή της συγκρότησης των εθνικών κρατών, όταν παύει να είναι μισθοφορικός και γίνεται εθνικός και αποτελείται πλέον από τους ίδιους τους πολίτες και φυσικά από την άρρενα νεολαία. Το κοινό τώρα στις παρελάσεις δε βλέπει στον στρατό τη μοναρχική εξουσία, έναν εξωτερικό μηχανισμό, αλλά βλέπει τους παρελαύνοντες να προέρχονται από τις δικές του τάξεις του. Τη στιγμή που το έθνος επευφημεί, επευφημεί τον ίδιο του τον εαυτό. Και αυτή είναι η τεράστια τομή που επέρχεται με τα έθνη. Με τον εθνικισμό οι άνθρωποι και οι λαοί παύουν να θαυμάζουν και να λατρεύουν τη θρησκεία και τη μοναρχία, αλλά τη δική τους εικόνα. Την εθνική τους εικόνα με τον τρόπο που οι ίδιοι της δίνουν πλέον περιεχόμενο και νόημα ως έθνος.

Οι στρατιωτικές παρελάσεις ως δημόσια τελετή με αυτόν τον τρόπο μετασχηματίζονται σε μια δημόσια κοσμική εκδήλωση λατρείας του έθνους προς τον εαυτό του. Είναι η στιγμή της φαντασιακής του, αλλά και υλικής, του πραγμάτωσης. Συμβαίνει παντού σε κάθε πόλη την ίδια στιγμή και την ίδια ώρα, όλοι οι πολίτες συντονισμένοι συμμετέχουν, είναι κοινωνοί αυτής της πραγμάτωσης είτε ως παρόντες ως ακροατές ή τηλεθεατές. Το πιο σημαντικό βέβαια, και αυτό που είναι και η πεμπτουσία του εθνικισμού, εκείνη τη στιγμή, την ιερή στιγμή της παρέλασης, «ξεχνιούνται» όλες οι εσωτερικές διαφορές και διχόνοιες. Το κοινό είναι διαταξικό και το έθνος υπερταξικό.

Τέλος, οι στρατιωτικές παρελάσεις γίνονται ημέρες εθνικής εορτής, όπως π.χ. 25^η Μαρτίου, 28^η Οκτωβρίου κ.α.. Η πάνδημη και πανεθνική εορτή τους, η αναγνώρισή τους από όλα τα κόμματα, ακόμα και από τους αριστερούς, υποδηλώνει το κοινό εθνικό παρελθόν, το οποίο παρουσιάζεται ως ηρωικό και εξιδανικευμένο, και την κοινή ιστορική διαδρομή, η οποία ενώνει αναγκαστικά όλους. Η υπενθύμιση αυτή υποδεικνύει φυσικά το κοινό μέλλον, το οποίο πρέπει να εξελιχθεί δίχως τις κακές παλιές διχόνοιες για να μπορέσουμε ξανά να πετύχουμε αντίστοιχες ηρωικές εθνικές επιτυχίες. Το μήνυμα της κάθε εορτής προσαρμόζεται και ερμηνεύεται κατά το δοκούν με βάση τα σύγχρονα διακυβεύματα.

Στην Ελλάδα όμως εκτός από τον στρατό συμμετέχουν στις παρελάσεις οι μαθητές, αλλά και Πρόσκοποι, Αντιστασιακοί, Πολιτιστικοί και Τοπικοί Σύλλογοι. Το διαταξικό κοινό/ υπερταξικό έθνος θαυμάζει τα δικά του παιδιά στην κυριολεξία. Οι γονείς και οι συγγενείς βλέπουν στο παιδί τους, στους συμμαθητές του και στα παιδιά των γειτόνων τους, δηλαδή τους δικούς τους απογόνους και την δική τους προέκταση, ταυτόχρονα ως το μέλλον του ελληνικού έθνους. Το φαντασιακό στοιχείο της εθνικής λατρείας χαμηλώνει στην μικροκλίμακα του ατόμου. Άρα η ταύτιση, το συναίσθηση της συμμετοχής στο έθνος είναι πιο δημοκρατικό, πιο καθολικό, περισσότερο απτό και ισχυρό ως συναίσθημα, πίστη και συνείδηση.

Σήμερα ο θεσμός των παρελάσεων συνδέεται με τη θέση των μεταναστών στο ελληνικό έθνος. Εδώ αντιπαρατίθενται δύο εθνικιστικές απόψεις. Μία που δεν αποδέχεται την ισότιμη θέση των μεταναστών μέσα σε αυτό, άρα και δε δικαιούνται να σηκώνουν τη σημαία. Μια άλλη που θέλει να ενσωματώσει - ελληνοποιήσει τους μετανάστες. Η δεύτερη, αν και φαντάζει λιγότερο ακραία, δεν είναι λιγότερο ταξική, γιατί το διακύβευμα ουσιαστικά είναι με ποιους όρους θα είναι οι μετανάστες αντικείμενο ταξικής εκμετάλλευσης. Οι όροι αυτοί είναι να βαφτιστούν χριστιανοί, να μιλάνε τα ελληνικά, να έχουν ελληνική συνείδηση. Να εξελληνιστούν. Την ίδια στιγμή οι οικονομικοί και θεσμικοί όροι παραμονής τους στη Ελλάδα παραμένουν εξαντλητικοί και σχεδόν βάρβαροι.

Και η αριστερά; Η απάντηση του ΚΚΕ είναι μια δημοκρατικότερη εκδοχή της ενσωμάτωσης με όρους ταξικού πατριωτικού γιακωβινισμού. Οι μετανάστες πρέπει να υιοθετήσουν τον δημοκρατικό πατριωτισμό, να γίνουν κομμάτι του ελληνικού εργαζόμενου λαού και να δρουν για το καλό του τόπου. Το έθνος εδώ ταυτίζεται αποκλειστικά με τα λαϊκά στρώματα και την εργατική τάξη. Στην πραγματικότητα το μοντέλο αυτό δε λειτουργεί ούτε έτσι γιατί προϋποθέτει την υποταγή των μεταναστών.

Η άλλη που προέρχεται από τον ΣΥΝ παρουσιάζεται αντιεθνικιστική και ριζοσπαστική υποστηρίζοντας την κατάργηση των παρελάσεων. Αυτό όμως δεν γίνεται ειδωμένο από μια ταξική ματιά, αλλά από μια κοσμοπολίτικη πολυπολιτισμική. Η κάθε μεταναστευτική εθνότητα πρέπει να αντιμετωπίζεται ισότιμα και να αναγνωρίζεται η ιδιαιτερότητά της. Οι Αλβανοί, οι Πακιστανοί κλπ πρέπει να συνυπάρχουν μαζί με τους Έλληνες. Άρα οι παρελάσεις πρέπει να καταργηθούν γιατί ακριβώς υποδηλώνουν-συμβολίζουν-πραγματώνουν την εθνική καταπίεση των μεταναστευτικών μειονοτήτων. Στην πραγματικότητα όμως η καταπίεση είναι πρωτίστως ταξική. Η αναπραγωγή των εθνοτικών διαχωρισμών όχι μόνο δεν μπορεί να αναιρέσει την εκμετάλλευση, αλλά θα τη διατηρεί βιωμένη όχι ως ταξική, αλλά ως εθνική. Δηλαδή οι έλληνες-αφεντικά θα εκμεταλλεύονται τους αλβανούς-εργάτες και οι έλληνες-εργάτες θα ταυτίζονται με τη δική τους πολιτισμική κοινότητα που είναι η ελληνική. Η ειρηνική συνύπαρξη με αυτούς τους όρους όχι μόνο αποτελεί τελικά ουτοπία, αλλά τελικά θα προκαλεί και τον εθνικισμό. Οι ταξικές εντάσεις θα εμφανίζονται με εθνικιστικό περίβλημα: έλληνες εναντίον αλβανών και πακιστανών.

Συνεπώς, ένα ρεύμα που θέλει να θέσει το ερώτημα της κομμουνιστικής επαναθεμελίωσης δεν μπορεί παρά να βλέπει τις παρελάσεις από μια ταξική και διεθνιστική πλευρά. Οι παρελάσεις συμβολίζουν την εθνική συναίνεση, την κοσμική λατρεία του έθνους, συμβολίζουν επιπλέον τον ιδεολογικό και συνειδησιακό εναγκαλισμό της νεολαίας, της στρατιωτικοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, την ταξική εκμετάλλευση των μεταναστών με όρους εθνικούς. Πρέπει να καταργηθούν από την αυτήν την πλευρά.