6 Ιανουαρίου 1919:Πρώτη ανοιχτή συγκέντρωση του Σ.Ε.Κ.Ε.

6 Ιανουαρίου 1919:Πρώτη ανοιχτή συγκέντρωσή του στην Αθήνα του Σ.Ε.Κ.Ε.
Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ) είναι το πρώτο ελληνικό επαναστατικό σοσιαλιστικό κόμμα που ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1918. Στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο το Νοέμβριο του 1924, το κόμμα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.





Διεθνείς Συνθήκες κατά την ίδρυση του ΣΕΚΕ
Η Οκτωβριανή Επανάσταση είχε ξεσηκώσει επαναστατική θύελλα σε όλη την Ευρώπη που συνεχίστηκε για πολλά χρόνια μετά το 1917. Τον Ιανουάριο του 1918 εκδηλώθηκε επανάσταση στην Φινλανδία και εγκαθίδρυση εργατικής εξουσίας μέχρι τον Μάιο του 1919. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους άρχισε στη Γερμανία επανάσταση που κατέλυσε την Μοναρχία άλλα την ηγεσία της πήραν οι δεξιοίΣοσιαλδημοκράτες που κυνήγησαν το νεοσύστατο Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας και η επανάσταση συνετρίβη από τα απομεινάρια του μοναρχικού στρατού και από ελεύθερες δεξιές πολιτοφυλακές που συλλογικά ονομάζονταν Φράικορπς (Freikorps) και δολοφόνησαν τους ηγέτες του Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ. Τα καπιταλιστικά κράτη στις αρχές του 1919 οργάνωσαν εκστρατεία κατά της νεοσύστατης Σοβιετικής Ένωσης στην οποία πήρε μέρος και η Ελλάδα. Η εκστρατεία των δυνάμεων της Αντάντ στην Ουκρανία απέτυχε. Το 1919 η Ουγγαρία κηρύχτηκε σοβιετική δημοκρατία που διήρκεσε για 133 μέρες μέχρι την κατάλυση της από την Αντάντ. Επαναστατικό εργατικό κίνημα άνθισε και στην Αμερική καθώς και δυνάμωσε το εθνικό-απελευθερωτικό κίνημα στις αποικίες. Σε αυτές τις συνθήκες εμφανίστηκε στην Ελλάδα το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος.

1ο Συνέδριο
Στις 17 Νοέμβρη του 1918 (4 Νοέμβρη με το παλιό ημερολόγιο) συνήλθε στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμοπλοίων Πειραιώς στον Πειραιά, εκεί που βρίσκονται σήμερα τα γραφεία της ΠΕΜΕΝ, το ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ.Αιτία υπήρξε η ανάγκη συνένωσης των σοσιαλιστικών οργανώσεων και ομάδων σε ένα κόμμα με κοινές αρχές, πολιτική και πρόγραμμα. Οι εργασίες του συνεδρίου κράτησαν 7 μέρες και ολοκληρώθηκαν στις 23 Νοέμβρη του 1918.

Σύμφωνα με τον Αβραάμ Μπεναρόγια: "Στο συνέδριο ήσαν όλοι οι εκπρόσωποι των σοσιαλιστικών ζυμώσεων παλαιοτέρων ετών, πλην του Πλάτωνος Δρακούλη, οι ζωηρότεροι και συνειδητότεροι εκπρόσωποι του ελληνικού προλεταριάτουκαπνεργάται, ηλεκτροτεχνίται, σιγαροποιοί, ναυτικοί, οι εκπρόσωποι των νέων ιδεολόγων διανοουμένων, φοιτηταί επαναστάται, δοκιμασθέντες ήδη στον αγώνα υπέρ των ιδεών των. Μια χούφτα ανθρώπων περί τους 30 εν όλω έθετον τις βάσεις ενός νέου και ιστορικού κόμματος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ήνοιγον τον δρόμον της πολιτικής σταδιοδρομίας της νέας κοινωνικής τάξεως, του ελληνικού προλεταριάτου"

Στο συνέδριο συμμετείχαν και δύο βουλευτές, ο Αριστοτέλης Σίδερης και ο Αλβέρτος Κουριέλ, που είχαν εκλεγεί στη Θεσσαλονίκη με τη Φεντερασιόν στις εκλογές του 1915


Το Α΄ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο ξεκίνησε τις εργασίες του με σύντομη ομιλία του ηλεκτροτεχνίτη και προσωρινού προέδρου των εργασιών Σταμάτη Κόκκινου, ο οποίος, μιλώντας εκ μέρους της οργανωτικής επιτροπής, είπε:


«Η αίθουσα εις την οποίαν συνεδριάζομεν δεν ανήκει εις το Σοσιαλιστικόν Κόμμα και ως εκ τούτου δεν πρέπει να κάμει εντύπωσιν εις το κοινόν η διακόσμησις, η κάθε άλλο παρά σοσιαλιστική. Εύχομαι, όπως εις το ερχόμενον συνέδριον έχωμεν αίθουσαν ιδικήν μας, όπως ημείς θέλωμεν».





Στη συνέχεια ο Αβραάμ Μπεναρόγια διάβασε εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής χαιρετιστήρια τηλεγραφήματα και κατόπιν το λόγο πήρε ο Άντζελ Πεχνά εκ μέρους των Σοσιαλιστών Καβάλας, ο οποίος και ζήτησε τη διακοπή των εργασιών για το απόγευμα της ίδιας μέρας, σε ένδειξη συμπαράστασης προς τη Γερμανική Επανάσταση των Σπαρτακιστών που εξελισσόταν εκείνες τις μέρες με ηγέτες τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τον Καρλ Λίμπκνεχτ. Τέλος, το λόγο ξαναπήρε ο Μπεναρόγια, ο οποίος, μεταξύ άλλων, ζήτησε την άδεια «να αποστείλει χαιρετιστήρια τηλεγραφήματα, όπου πρέπει».


Οργανωτική επιτροπή
Την οργανωτική επιτροπή που είχε εκλεγεί από τη Δεύτερη Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη την αποτελούσαν οι:


Άριστος Αρβανίτης
Νίκος Δημητράτος
Σταμάτης Κόκκινος
Αβραάμ Μπεναρόγια
Δημοσθένης Λιγδόπουλος
Εξέλιξη και αποφάσεις
Στο συνέδριο εκδηλώθηκαν τρεις πολιτικές και ιδεολογικές τάσεις


Αριστερή (Ν. Δημητράτος, Δ. Λιγδόπουλος, Σ. Κομιώτης, Μ. Οικονόμου)
Κεντρώα (Α. Μπεναρόγια, Σ. Κόκκινος)
Δεξιά (Αρ. Σίδερης, Π. Δημητράτος, Ν. Γιαννιός)Τελικά μετά από έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις επικράτησαν οι απόψεις της αριστερής πτέρυγας που εμπνεόταν από τηνΟχτωβριανή Επανάσταση και το κόμμα από την ίδρυσή του κιόλας απέκτησε επαναστατικό προσανατολισμό.
Το κόμμα διακύρηττε ανοιχτά και περήφανα ότι παλεύει "δια την ανατροπήν της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας και τον θρίαμβον του διεθνούς σοσιαλισμού". Ο Νικόλαος Γιαννιός και η ομάδα του αποχώρησε από το συνέδριο χωρίς αυτό να έχει επιπτώσεις.

Στο Ιδρυτικόν Ψήφισμα του ΣΕΚΕ αναφέρεται.

"Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος βασίζεται επί των θεμελιωδών αρχών:

Πολιτική και οικονομική οργάνωσις του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας και δημοσιοποίησην των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής δηλαδή την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν και
Διεθνής συνεννόησις και δράσις των εργατών"Γενικά εκφράστηκαν θέσεις για την εγκαθίδρυση Δημοκρατίας, δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, διαχωρισμού κράτους εκκλησίας, κατάργηση έμμεσων φόρων, προοδευτική φορολογία, εξίσωση δύο φύλλων, καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και εισαγωγής στα σχολεία γλωσσών των διάφορων εθνοτήτων. Το συνέδριο επίσης υιοθέτησε ψήφισμα ίδρυσης Δημοκρατικής Ομοσπονδίας των Βαλκανικών Κρατών. Τέλος ψήφισε «διαμαρτυρίαν δια την μελετώμενην επέμβασιν των συμμάχων κατά της νεαράς Σοβιετικής Δημοκρατίας"

Την πρώτη Κεντρική Επιτροπή που εκλέχθηκε στο συνέδριο αποτελούσαν οι:


Νίκος Δημητράτος
Άριστος Αρβανίτης
Δημοσθένης Λιγδόπουλος
Σταμάτης Κόκκινος
Μιχάλης ΣιδέρηςΓραμματέας της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής εκλέχτηκε ο Νίκος Δημητράτος.

Την Εξελεγκτική Επιτροπή αποτελούσαν οι:


Γιώργος Πισπινής
Σπύρος Κομιώτης
Αβραάμ ΜπεναρόγιαΔιευθυντής της εφημερίδας Εργατικός Αγών που ήταν το πρώτο επίσημο δημοσιογραφικό όργανο του κόμματος εκλέχτηκε ο Δ. Λιγδόπουλος.


Πρώτα χρόνια
Η πρώτη συγκέντρωση του ΣΕΚΕ οργανώθηκε τον Δεκέμβριο του 1918 στο θέατρο "ΔΙΟΝΥΣΙΑ" στην Πλατεία Συντάγματος και συγκέντρωσε αρκετό κόσμο. Παρόμοιες συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν σε Βόλο, Καβάλα και Θεσσαλονίκη.

Ως όργανο του κόμματος χρησιμοποιήθηκε η εβδομαδιαία εφημερίδα Εργατικός Αγών. Η καθημερινή ενημέρωση των μελών γινόταν μέσω του Ριζοσπάστη που έκδιδε ο Ι.Πετσόπουλος και συνέκλινε με τις απόψεις του ΣΕΚΕ.

Πρώτο μέλημα των μελών του ΣΕΚΕ ήταν η οργάνωση των εργατοϋπαλλήλων στα συνδικάτα στα πλαίσια της ΓΣΕΕ. Αν και ολιγάριθμα τα μέλη του απέκτησαν γρήγορα μεγάλη επιρροή στα συνδικάτα.

Με την βοήθεια του κόμματος η ΓΣΕΕ οργάνωσε το 1919 την πρώτη υπαλληλική απεργία τραπεζικών στην Ελλάδα και τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς της χρονιάς εκείνης με αιτήματα αύξησης ημερομισθίων, καθιέρωση οκταώρου και κοινωνικές ασφαλίσεις. Λόγω των απαγορεύσεων της κυβέρνησης Βενιζέλου να πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις μέσα στα αστικά κέντρα οι εκδηλώσεις έλαβαν χώρα στα προάστια.

Α' Εθνικό Συμβούλιο
Στις 18-24 Μάη 1919 έγινε το πρώτο Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ

Σύνεδροι
Στο Α' Εθνικό Συμβούλιο πήραν μέρος τα μέλη της Κεντρικής και της Εξελεγκτικης επιτροπής. Επίσης έλαβε μέρος ο αντιπρόσωπος των νεολαίων στην Κεντρική Επιτροπή, Φ. Τζουλάτι, οι βουλευτές Α. Σίδερης, Α. Κουριέλ και οι αντιπρόσωποι τμημάτων του κόμματος σε διάφορες πόλεις.

Αποφάσεις
Σε αυτό το Εθνικό Συμβούλιο αποφασίστηκε η αποχώρηση του κόμματος από τηνΒ' Διεθνή και η ένταξη του στην Γ' Διεθνή ή Κομμουνιστική (ΚΔ), που είχε ιδρυθεί το Μάρτη του 1919 στη Μόσχα. Η απόφαση αυτή πάρθηκε μετά από σκληρή αντιπαράθεση των δύο αντίπαλων τάσεων του κόμματος, της αριστερής με επικεφαλής τους Ν. Δημητράτο, Δ. Λιγδόπουλο και Μ. Σιδέρη και της δεξιάς με επικεφαλής τους Α. Μπεναρόγια και Α. Σίδερη. Παραιτήθηκαν τότε από την ΚΕ για λόγους ευθιξίας οι Νίκος Δημητράτος, Δημοσθένης Λιγδόπουλος και Μ. Σιδέρης, παρόλο που είχαν πετύχει να περάσουν την άποψή τους, γιατί κατηγορήθηκαν από τους αντιπάλους τους για τη βιασύνη τους να συνδεθούν με την ΚΔ. Επίσης αποφασίστηκε η σύγκληση του 2ου συνεδρίου του ΣΕΚΕ και καταδικάστηκε ξανά η επέμβαση των ξένων κρατών στην Σοβιετική Ρωσία.

Εκλέχθηκε τετραμελής Κεντρική Επιτροπή από τους Παναγή Δημητράτο, Σ. Κόκκινο, Α. Αρβανίτη και Α. Τσαλαβούτα. Γραμματέας της Κ.Ε ανέλαβε ο δάσκαλος Παναγής Δημητράτος.


Β' Εθνικό Συμβούλιο
Στις 25 Νοέμβρη του 1919 συνήλθε το δεύτερο Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ. Αποφάσισε την αποστολή του Δ.Λιγδόπουλου στην Ιδρυτική Συνδιάσκεψη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας (ΒΚΟ) στη Σόφια και στην συνέχεια στη Μόσχα στο 2ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Κ.Δ) για να εκτελέσει την απόφαση του πρώτου Εθνικού Συμβουλίου, την ένταξη του ΣΕΚΕ στην Κ.Δ. Επίσης επανήλθαν στην ηγεσία του κόμματος οι Ν. Δημητράτος, Δ. Λιγδόπουλος και Μ. Σιδέρης που είχαν παραιτηθεί στο πρώτο Εθνικό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 1919


2ο Συνέδριο
Στις 18-25 Απρίλη 1920 στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου της Αθήνας συνήλθε το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ.
Δεν είναι γνωστοί οι αντιπρόσωποι από το τμήμα της Κέρκυρας και των ομίλωνΙωαννίνων, Αργοστολίου, Καλαμών, Πάτρας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Λαμίας,Τυρνάβου, Αγρινίου και Λαυρίου. Το συνέδριο επίσης παρακολούθησαν τα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων συνδικάτων και εργατικών οργανώσεων, μέλη και φίλοι του κόμματος, δημοσιογράφοι έλληνες και ξένοι.

Εξέλιξη και αποφάσεις
Το συνέδριο ενέκρινε και πάλι την απόφαση για ένταξη του ΣΕΚΕ στην Κομιντέρν, αποδέχτηκε με σαφήνεια την Δικτατορία του προλεταριάτου καθώς και την αρχή του Δημοκρατικού συγκεντρωτισμού ως βάση της οργανωτικής συγκρότησης και λειτουργίας.

Ψηφίστηκε νέο καταστατικό και το όνομα του κόμματος άλλαξε σε Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Κομμουνιστικό). Υπήρχαν κάποιοι που διαφώνησαν με αυτές τις αποφάσεις γιατί πίστευαν ότι θα έπρεπε το κόμμα να αποτελείται από πολλές ομάδες με συγκρουόμενες απόψεις, πρότειναν οργανωτική χαλαρότητα και αρνούνταν την συμμετοχή στην κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Ακόμα υπήρχαν και κάποιοι οι οποίοι είχαν ως σύνθημα «...πρώτα μόρφωση μετά δράση...» που αργότερα αποτέλεσαν τον πυρήνα των κινημάτων των Αρχειομαρξιστών και τωνΤροτσκιστών στην Ελλάδα. Ο Παντελής Πουλιόπουλος, ωστόσο, ηγέτης μετέπειτα του κινήματος των Παλαιών Πολεμιστών και πρώτος γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο (Δεκέμβρης 1924) δεν ανήκει σε αυτήν την κατηγορία, όντας πιστός στην προοπτική της Κομιντέρν.
Τέλος το συνέδριο αποφάσισε την οργανική σύνδεση του κόμματος με την ΓΣΕΕ.

Κεντρική Επιτροπή του 2ου Συνεδρίου
Νίκος Δημητράτος (Γραμματέας)
Γεώργιος Δούμας
Γιάννης Κορδάτος
Μιχάλης Σιδέρης
Παναγής Δημητράτοςμε αναπληρωματικούς:

Ν. Δαμίγο
Δ. ΛιγδόπουλοΕξελεγκτική επιτροπή του 2ου Συνεδρίου
Α. Μπεναρόγια
Α. Αρβανίτης
Σ. ΚομιώτηςΜπορούμε να πούμε ότι πλέον το ΣΕΚΕ(Κομμουνιστικό) λειτουργεί ως Κόμμα νέου τύπου.

Πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια σύνδεσης με την Κομμουνιστική Διεθνή
Σύμφωνα με απόφαση του 2ου συνεδρίου ο Δ. Λιγδόπουλος θα μετέβαινε στη Σοβιετική Ένωση σαν εκπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομιντέρν (ΚΔ) και για να διεξάγει τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη του κόμματος στις τάξεις της. Ο Λιγδόπουλος θα παρακολουθήσει το 2ο Συνέδριο της Κομιντέρν στη Μόσχα το καλοκαίρι του 1920 και θα διαπραγματευθεί την ένταξη του ΣΕΚΕ στις τάξεις της. Θα υπάρξει καταρχήν συμφωνία και η ΚΔ θα στείλει στην Ελλάδα σαν αντιπρόσωπό της το νεαρό ελληνορώσο Ωρίωνα Αλεξάκη για την υπογραφή της ένταξης. Οι δύο νεαροί κομμουνιστές Λιγδόπουλος και Αλεξάκης θα πάρουν από την Οδησσό, τον Οκτώβρη του 1920, πλοίο για να επιστρέψουν στην Ελλάδα αλλά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού θα δολοφονηθούν από Τουρκολαζούς λαθρεμπόρους στη Μαύρη Θάλασσα. Έτσι η πρώτη προσπάθεια σύνδεσης του ΣΕΚΕ με την ΚΔ είχε τραγικό τέλος.

Έκτακτο Εκλογικό Συνέδριο
Στις 16-19 Σεπτέμβρη 1920 έλαβε χώρα έκτακτο εκλογικό συνέδριο του ΣΕΚΕ στηνΑθήνα. Σε αυτό πήραν μέρος η κεντρική επιτροπή, η εξελεγκτική επιτροπή, οι βουλευτές Α. Σίδερης, Α. Κουριέλ και οι αντιπρόσωποι των τμημάτων. Δεν ξέρουμε τα ονόματα των αντιπροσώπων από την Καλαμάτα, Ιωάννινα καιΚεφαλλονιά.

Εξέλιξη και αποφάσεις
Το θέμα του συνεδρίου ήταν η στάση που θα κρατούσε το κόμμα στις προκηρυγμένες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920. Το συνέδριο αποφάσισε την συμμετοχή του κόμματος στις εκλογές και ψήφισε εκλογικό πρόγραμμα. Τάχθηκε κατά της μικρασιατικής εκστρατείας γιατί αυτή εξυπηρετούσε τα συμφέροντα των ξένων και ελλήνων καπιταλιστών υπό τη σημαία της Αντάντ. Ακόμα εξέλεξε 23 υποψηφίους και εξουσιοδότησε την κεντρική επιτροπή με την ελευθερία διεύρυνσης της λίστας κατά βούληση. Το κόμμα πραγματοποίησε μεγάλες προεκλογικές συγκεντρώσεις με σύνθημα το "Σφυρί-Δρεπάνι"

Το ΣΕΚΕ συγκέντρωσε περίπου το 13% των ψήφων (100.000), αλλά λόγω του εκλογικού συστήματος δεν εξέλεξε κανένα βουλευτή.

Τέλος άλλαξε η θέση του κόμματος στο αγροτικό ζήτημα ζητώντας "...άμεση και οριστική κατοχή των αγροκτημάτων στους δουλευτές τους χωρίς αποζημίωση και ταυτόχρονα την κατάσχεση των έκτακτων πολεμικών κερδών των τσιφλικάδων...". Έτσι ακολούθησε τις επιταγές του μαρξισμού-λενινισμού για συμμαχία προλεταριάτου - αγροτιάς.

Αντιδράσεις ΣΕΚΕ για την Μικρασιατική Εκστρατεία
Στις 2 Μάη 1919 άρχισε η απόβαση Ελληνικού στρατού στην Σμύρνη. Η κυβέρνησηΕλευθερίου Βενιζέλου την παρουσίασε ως περιορισμένη επιχείρηση στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων της Αντάντ. Τελικά η επιχείρηση μετατράπηκε σε εκτεταμένη πολεμική σύρραξη. Από την αρχή το ΣΕΚΕ την χαρακτήρισε ωςτυχοδιωκτική ιμπεριαλιστική πολεμική περιπέτεια. Η αντίδραση του λαού ήταν θετική αφού ήταν αποκαμωμένος από τις διαρκείς πολεμικές συγκρούσεις. Αυτό όμως το εκμεταλλεύτηκε η αντιβενιζελική παράταξη "Ηνωμένη Αντιπολίτευσις" και κέρδισε τις εκλογές της 1ης Νοέμβρη του 1920 με συνθηματολογία περί ειρήνης. Αντίθετα όμως με τις προκηρύξεις της η νέα κυβέρνηση όχι μόνο δεν σταμάτησε την εκστρατεία αλλά κλιμάκωσε τις επιχειρήσεις και έβαλε στόχο την Άγκυρα, που ήταν η έδρα του κεμαλικού κινήματος. Σε εκείνες τις εκλογές παρά τις δεκάδες χιλιάδες ψήφους το ΣΕΚΕ δεν εξέλεξε κανένα βουλευτή λόγω του εκλογικού συστήματος. Στη θερινή εκστρατεία του 1921 ο ελληνικός στρατός απέτυχε να καταλάβει την Άγκυρα και να συντρίψει τον κεμαλικό στρατό έχοντας τεράστιες απώλειες.

Στο μικρασιατικό μέτωπο θα δραστηριοποιηθούν Έλληνες κομμουνιστές με επικεφαλής τον Παντελή Πουλιόπουλο, τον Γιώργο Νίκοληκαι τον Ελευθέριο Σταυρίδη που θα δημιουργήσουν αντιπολεμικούς πυρήνες και θα κυκλοφορήσουν την εφημερίδα Ερυθρός Φρουρός. Το Κεντρικό Συμβούλιο των Κομμουνιστών Φαντάρων του Μετώπου θα κυκλοφορήσει προκηρύξεις στους στρατιώτες συνήθως γραμμένες από τον Πουλιόπουλο. Αυτές οι προκηρύξεις θα είναι κατά της εκστρατείας και του πολέμου και όπως χαρακτηριστικά γράφουν «για τα συμφέροντα των Αγγλογάλλων τραπεζιτών και καπιταλιστών σκοτώνονται τα παιδιά των λαών της Ελλάδας και της Τουρκίας». Μάλιστα ο Πουλιόπουλος τον Ιούνιο του 1922 θα συλληφθεί και θα παραπεμφθεί σε στρατοδικείο με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, αλλά με την κατάρρευση του μετώπου θα αφεθεί ελεύθερος.

Η διατήρηση μιας πολυάριθμης στρατιάς στη Μικρά Ασία για χρόνια δημιούργησε τεράστια οικονομικά προβλήματα και η οικονομία της Ελλάδας κατέρρευσε. Η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη τον Μάιο του 1922 κατέφυγε στην "διχοτόμηση" των χαρτονομισμάτων που την ακολούθησε θύελλα απεργιών και διαμρτυριών. Το ΣΕΚΕ διακήρυσσε ότι η μόνη λύση ήταν η συνεννόηση με τον τουρκικό λαό έξω απόιμπεριαλιστικά πλαίσια, για ειρήνη και διευθέτηση του προβλήματος του ελληνικού πληθυσμού στην περιοχή. Λόγω αυτής της θέσης τα ηγετικά μέλη του ΣΕΚΕ διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και οι επιθέσεις στα γραφεία του Ριζοσπάστη έγιναν καθημερινό φαινόμενο. Έτσι η λειτουργία του κόμματος μέχρι τα τέλη του 1922 θα απορυθμιστεί.

Α' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη
Στις 19 Φλεβάρη του 1922 συνήλθε η Α' Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ(Κ). Τα θέματα που την απασχόλησαν ήταν: Η πολιτική κατάσταση και τα καθήκοντα του κόμματος, η επαγγελματική τακτική, το κόμμα και η Γ' Διεθνής, ο Ριζοσπάστης, το περιοδικό του κόμματος και το εκδοτικό τμήμα. Η συνδιάσκεψη συνήλθε γιατί αρκετά ηγετικά στελέχη είχαν φυλακιστεί από το αστικό καθεστώς και στο κόμμα είχε ξεσπάσει μια έντονη εσωκομματική διαπάλη ανάμεσα σε τρεις αντιμαχόμενες ομάδες. Μία με επικεφαλής τους Ν. Σαργολόγο και Ε. Παπαναστασίου που είχε υιοθετήσει υπρεπαναστατικά συνθήματα και έσπρωχνε το κόμμα σε τυχοδιοκτισμούς. Μια δεύτερη από τους Ν. Δημητράτο, Αρ. Σίδερη και Α. Κουριέλ που υποστήριζε την εγκατάλειψη της επαναστατικής τακτικής και τη συνεργασία με τα αστικά κόμματα και μια τρίτη από τους Γ. Κορδάτο, Γ. Γεωργιάδη και Α. Μπεναρόγια που ζητούσε γενικότερη αναθεώρηση της γραμμής του κόμματος. Αποτέλεσμα αυτής της διαπάλης ήταν η θέση της "Μακράς νομίμου υπάρξεως". "Το Κόμμα διατρέχον ακόμη περίοδον οργανώσεως και προπαγάνδας, έχει ανάγκην μακράς νομίμου υπάρξεως". Το κόμμα με αυτή τη θέση εγκατέλειπε προσωρινά τον επαναστατικό προσανατολισμό του. Η θέση αυτή προκάλεσε την αντίθεση πολλών μελών και στελεχών του κόμματος και γρήγορα τέθηκε ζήτημα αναθεώρησής της. Εκλέχθηκε νέα Κεντρική Επιτροπή από τους:

Γιάννη Κορδάτο
Γιώργο Γεωργιάδη
Γιάννη Πετσόπουλο (ιδιοκτήτης Ριζοσπάστη)
Γιάννη Λαγουδάκη
Γρηγόρη Παπανικολάου
Αριστοτέλη Σίδερη
Μιχάλη ΣιδέρηΓραμματέας της ΚΕ θα αναλάβει ο Γιάννης Κορδάτος.

1ο Έκτακτο Συνέδριο
Με την τραγική κατάληξη της μικρασιατικής εκστρατείας επιστρέφουν από το μέτωπο και εντάσσονται στο κόμμα, στα τέλη του 1922, πολλοί κομμουνιστές στρατιώτες. Αυτοί θα αποτελέσουν τη δυναμική αριστερή πτέρυγα του κόμματος με ηγέτη τον Π. Πουλιόπουλο. Θα επιδιώξουν την επαναφορά του κόμματος σε επαναστατική τροχιά εγκαταλείποντας τη θέση της "μακράς νομίμου υπάρξεως", τηνμπολσεβικοποίηση του κόμματος και τη διαγραφή από αυτό των οπορτουνιστών της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ που αντιδρούν σ' αυτή. Το Νοέμβριο (2-13) του 1922 στην Αθήνα, στα γραφεία του συνδικάτου "Πρόοδος" συνήλθε το 1ο Έκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ(Κ). Τα θέματα ήταν: Λογοδοσία της ΚΕ. Γενική πολιτική-επαγγελματική τακτική. Ζήτημα εκλογών. Οργανώσεις του κόμματος. Εκλογή νέας διοίκησης. Εκλέχτηκε νέα ΚΕ και Γραμματέας της ΚΕ θα αναλάβει ο Νίκος Σαργολόγος, μια σκοτεινή μορφή του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος. Τη νέα ΚΕ αποτελούσαν οι:


Νίκος Σαργολόγος
Γιάννης Κορδάτος
Γιάννης Λαγουδάκης
Θόδωρος Μάγγος
Δημήτρης Γιαμογιάννης

Ίδρυση της ΟΚΝΕ
Με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ στις 28 Νοέμβρη 1922, συνήλθαν στη Θεσσαλονίκη αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών οργανώσεων νέων από διάφορες πόλεις της Ελλάδας και ίδρυσαν την Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ). Η ΟΚΝΕ εντάχθηκε αμέσως στην Κομμουνιστική Διεθνή Νέων. Το πρώτο συνέδριο της ΟΚΝΕ εξέλεξε Κεντρική Επιτροπή από τους Ζακ Βεντούρα, Μωυσή Βεντούρα, Σπύρο Θεοδώρου, Μ. Καράσσο και Γ. Φράππα. Δημοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ έγινε η εφημερίδα Νεολαία.

2ο Έκτακτο Συνέδριο
Στις 19 Σεπτεμβρίου 1923 θα συνέλθει το 2ο Έκτακτο (εκλογικό) Συνέδριο[23] με θέμα την αναδιοργάνωση του κόμματος λόγω της μακράς απουσίας από αυτό πολλών ηγετικών στελεχών. Επίσης θα τεθεί ξανά το θέμα της οργανικής σύνδεσης με την Κομιντέρν, αλλά η απόφαση θα μετατεθεί για το επόμενο συνέδριο. Θα απομακρυνθεί από την Κεντρική Επιτροπή ο Νίκος Σαργολόγος και θα εκλεγεί νέα ΚΕ με Γραμματέα τον συνδικαλιστή από το Βόλο, Θωμά Αποστολίδη. Την τετραμελή ΚΕ αποτελούσαν οι:


Θωμάς Αποστολίδης
Σεραφείμ Μάξιμος
Ελευθέριος Σταυρίδης
Χρήστος ΤζάλλαςΤο συνέδριο εξέλεξε επίσης Κεντρική Εκλογική Επιτροπή (ΚΕΕ) με επικεφαλής τον Γ. Κορδάτο και Ε. Παπαναστασίου. Σε προκύρηξη που απηύθυνε στις 16 Οκτώβρη 1923 η ΚΕΕ τόνιζε ότι:

"Το Κομμουνιστικό Κόμμα που βγήκε μέσα από τα σπλάχνα των τίμιων εργατών του χεριού και του πνεύματος, κατέρχεται εις τας εκλογάς για να αποκαλύψει την προδοσίαν των αστικών κομμάτων και να χτυπήσει αλύπητα την νέαν απόπειρα προς εξαπάτηση του λαού".
Το εκλογικό σύνθημα του κόμματος ήταν "Σφυρί-Δρεπάνι". Στις εκλογές στις 16 Δεκέμβρη 1923 το ΣΕΚΕ(Κ) συγκέντρωσε 18000 ψήφους και δεν εξέλεξε κανένα βουλευτή.

Το 1922-1923 εμφανίστηκε στους κόλπους του ΣΕΚΕ μια αντιπολιτευόμενη κίνηση, που από την Πρωτομαγιά του 1923 άρχισε να εκδίδει το περιοδικό Αρχείο Μαρξισμού, από το οποίο τα μέλη της πήραν το όνομα Αρχειομαρξιστές. Ηγέτης της κίνησης αυτής, που αυτοπαρουσιαζόταν ως ομάδα με το όνομα Εργασία, ήταν ο Φραγκίσκος Τζουλάτι. Μέχρι το 1924 που ψηφίστηκε η διαγραφή τους για φραξιονισμό, ανήκαν οργανωτικώς στο ΣΕΚΕ. Κύριο σύνθημα των αρχειομαρξιστών ήταν πρώτα μόρφωση, μετά δράση. Ο Τζουλάτι, αντιλαμβανόμενος την ανεπάρκειά του μπροστά στις μεγάλες ευθύνες που προέκυψαν, παραιτήθηκε και πρότεινε το Δημήτρη Γιωτόπουλο ως αντικαταστάτη του. Ο Δ. Γιωτόπουλος έγινε ο ηγέτης των αρχειομαρξιστών μαζί με τον ηθοποιό Γιώργη Βιτσώρη.

3ο Έκτακτο Συνέδριο

Στο 3ο Έκτακτο Συνέδριο (26 Νοέμβρη - 3 Δεκέμβρη) το 1924, το κόμμα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και εντάχθηκε οριστικά στους κόλπους της ΚΔ, αποδεχόμενο τους 21 όρους της. Έτσι ξεκίνησε η μπολσεβικοποίηση, δηλαδή η οργάνωση σαν ένα τυπικό επαναστατικό κόμμα, τμήμα της Κ.Δ, σύμφωνα με τις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού.

Στο συνέδριο εκλέχθηκε 15μελής Κ.Ε αποτελούμενη από τους Π. Πουλιόπουλο, Θ. Αποστολίδη, Σ. Μάξιμο, Κ. Σκλάβο, Ν. Νικολαΐδη, Β. Νικολινάκο, Ν. Ευαγγελόπουλο, Ε. Ακριβόπουλο, Γ. Κορδάτο, Ε. Σταυρίδη, Κ. Θέο, Α. Χαϊτά, Α. Σαρόγλου, Ταχογιάννη και Κοσμά. Αναπληρωματικά μέλη εκλέχτηκαν οι Φ. Παπαδόπουλος, Γ. Παπανικολάου, Κ. Κωνσταντινίδης, Α. Παπαδόπουλος. Από τα 15 μέλη της ΚΕ, οι 7 πρώτοι εκλέχτηκαν στην Εκτελεστική Επιτροπή, που συγκροτήθηκε για πρώτη φορά.

Γραμματέας της Κ.Ε εκλέγεται ο νομικός Παντελής Πουλιόπουλος που είχε έρθει από το μικρασιατικό μέτωπο μετά την κατάρρευση του 1922 και ήταν πρόεδρος του "Συλλόγου Παλαιών Πολεμιστών & Θυμάτων Πολέμου". Ήταν επαρκώς μαρξιστικά καταρτισμένος, είχε μεταφράσει στα ελληνικά κλασικά μαρξιστικά έργα και ήταν πολύγλωσσος. Αν και ο Πουλιόπουλος ήταν μόνο 23 ετών είχε τη στήριξη της ΚΔ γιατί ήταν πιστά προσηλωμένος στην προοπτική της ΚΔ και στις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού.

Επίσης διαγράφηκαν από το κόμμα πολλά από τα ιδρυτικά στελέχη του ΣΕΚΕ (Ν. Δημητράτος, Α. Μπεναρόγια, Γ. Γεωργιάδης κ.α) σαν Οπορτουνιστές (καιροσκόποι με μικροαστική νοοτροπία), καθώς και οι Αρχειομαρξιστές. Ο Νίκος Ζαχαριάδης για τα μέλη της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ αρκετά χρόνια αργότερα έλεγε ότι "δεν μπόρεσαν να αποβάλλουν τη μικροαστική νοοτροπία και να αποκτήσουν μπολσεβίκικη. Ο μπολσεβίκος δεν μπόρεσε να επικρατήσει του μικροαστού".

Το κόμμα στο εξής συνέχισε την κομμουνιστική του διαδρομή σαν ΚΚΕ - Ελληνικό Τμήμα της Κ.Δ.



Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Στάθης Πελαγίδης, «Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) απέναντι στο προσφυγικό πρόβλημα (1923-1930)»,Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Η' Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο-Πρακτικά, Αθήνα, 1987, σελ.115-136
Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος 1919-1949, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012
Κ.Κ.Ε, Το πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ - Πρακτικά, Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Αθήνα 1982
Λέανδρος Μπόλαρης, «Σ.Ε.Κ.Ε. - Οι Επαναστατικές Ρίζες της Αριστεράς στην Ελλάδα», εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2008
Άγγελος Ελεφάντης, "Η Επαγγελία της Αδύνατης Επανάστασης", Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1976
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978
Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, 1922-1940 - ο Μεσοπόλεμος, τόμος Β2, εκδόσεις Βιβλιόραμα, Αθήνα 2003
Αβραάμ Μπεναρόγια, "Η Πρώτη Σταδιοδρομία του Ελληνικού Προλεταριάτου" εκδ. Κομμούνα, Μάης 1986
Γιάννης Κορδάτος, Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας, 13ος τόμος, εκδ. 20ος αιώνας, Αθήνα
Καρπόζηλος Κ., «Η συμμετοχή του ΣΕΚΕ στις εκλογές του 1920 και το πρόγραμμα της ‘‘επαναστατικής ουτοπίας’’», Ουτοπία τευχ.56,(Σεπτ-Οκτ. 2003), σ. 97-113
Παλούκης Κώστας, «Από το ΣΕΚΕ στο ΚΚΕ, το ζήτημα της "μπολσεβικοποίησης" στο ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα 1918-1924 (μέρος Α')», Ουτοπία, τεύχ. 73 (Ιαν. - Φεβρ. 2007),σελ.23-39
Παλούκης Κώστας, «Από το ΣΕΚΕ στο ΚΚΕ, το ζήτημα της "μπολσεβικοποίησης" στο ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα 1918-1924 (μέρος Β')», Ουτοπία, τευχ. 75 (Μάϊος-Ιουν. 2007), σελ.113-130
Ψαλλίδας Γρηγόρης, «Για τη συγκρότηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας», Τα Ιστορικά, τομ.6, τ/χ.11 (Δεκέμβριος 1989),σελ.361-380
Δημ. Γ. Κούσουλας : "Επανάστασις και Ήττα", Η Ιστορία του ΚΚΕ 1918-1949, Εκδόσεις Ιω. Καμπανά, Αθήναι 1971

Πηγή: http://el.wikipedia.org