28/05/2016 γραμμένο από τον Αντώνη Γαζάκη GAZAKAS:ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ
Τα πράγματα έχουν ως εξής: πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε η αυτονόητη και λογικότατη πρόταση 56 πανεπιστημιακών να καταργηθεί στο γυμνάσιο η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο και ταυτόχρονα να αυξηθούν στην ίδια βαθμίδα οι ώρες διδασκαλίας της νέας ελληνικής, καθώς και της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση. Ουσιαστικά ζητούν επαναφορά στην κατάσταση που είχε διαμορφωθεί με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976 και ίσχυε ως το 1992. Η πρόταση υποστηρίζεται με μια σειρά από στέρεα επιχειρήματα που βασίζονται τόσο στην επιστήμη της γλωσσολογίας, όσο και σε ερευνητικά και εμπειρικά δεδομένα που προέρχονται από την εκπαιδευτική πρακτική τόσων χρόνων διδασκαλίας των αρχαίων στο γυμνάσιο (και τα οποία επιβεβαιώνονται και από τη δική μου διδακτική εμπειρία).
Το ΔΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων (ΠΕΦ) όμως έχει διαφορετική γνώμη επί του θέματος· σε ανακοίνωσή του -που σημειωτέον έχει ημερομηνία πρότερη της δημοσιοποιημένης πρότασης των πανεπιστημιακών- δηλώνει την πλήρη αντίθεσή του στην πρόταση, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα το ένα πιο αστείο από το άλλο, και καλεί εμάς τους φιλολόγους να αγνοήσουμε -επιδεικτικά μάλιστα!- τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Ας κάνουμε λοιπόν το χατίρι των συναδέλφων και, αντί να ασχοληθούμε με την πρόταση των πανεπιστημιακών, ας καταπιαστούμε με αυτό το μνημείο ρητορικής που έγραψαν οι ίδιοι. Και μια και είμαι φιλόλογος κι εγώ, θα κάνω και λίγη φιλολογική κριτική μεταξύ άλλων.
Ας πάρουμε την ανακοίνωση παράγραφο-παράγραφο:
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων δηλώνει την πλήρη αντίθεσή του στην πρωτοβουλία πανεπιστημιακών κύκλων για συγκέντρωση υπογραφών υπέρ της αύξησης των ωρών διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Γυμνάσιο, με παράλληλη μείωση των ωρών διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας.
Συνάδελφοι, είστε σε πλήρη αντίθεση ΚΑΙ με την προτεινόμενη αύξηση των ωρών διδασκαλίας της νέας ελληνικής; Θεωρείτε δηλαδή ότι διδάσκεται επαρκείς ώρες η ομιλουμένη στο γυμνάσιο; Μιλάτε για «πρωτοφανή πρωτοβουλία» στην επόμενη παράγραφο, αλλά εδώ βλέπουμε κάτι άλλο πρωτοφανές: μια ένωση διδασκόντων της επίσημης γλώσσας της χώρας να αντιτίθεται στην αύξηση των ωρών διδασκαλίας αυτής της γλώσσας. Και μη μας πείτε ότι αυτό που θέλετε να πείτε γίνεται ξεκάθαρο στη συνέχεια, γιατί αν το έγραφε έτσι ένας μαθητής σας θα μιλάγατε για «εκφραστικό λάθος». Α, γράφετε και ένα ψεματάκι εδώ: η πρόταση δεν μιλά για «μείωση των ωρών διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας», αλλά για «κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο στο Γυμνάσιο και την αντικατάσταση των ωρών αυτών από διδασκαλία των νέων ελληνικών, καθώς και αρχαίων ελληνικών κειμένων από μετάφραση [Αρχαία Ελληνική Γραμματεία]».
Πρόκειται για μια πρωτοφανή εξωθεσμική πρωτοβουλία, η οποία παρακάμπτει τα εκλεγμένα επιστημονικά όργανα των φιλολόγων και θέτει ένα σοβαρό εκπαιδευτικό ζήτημα στην πρόχειρη κρίση μιας συχνά τυχαίας υπογραφής .
Φυσικά, οι παρεμβάσεις (δημόσιες και μη) για την επαναφορά των αρχαίων από το 1976 ως το 1992 (στις οποίες πρωταγωνιστούσε η ΠΕΦ) ήταν πάντα θεσμικές και συνήθεις. Να θυμίσουμε βέβαια πως η ΠΕΦ δεν είναι επιστημονικό όργανο κανενός, αλλά απλώς ένωση επιστημόνων· καταλαβαίνετε τη διαφορά φαντάζομαι. Το «σοβαρό εκπαιδευτικό ζήτημα» πάντως είχε κριθεί πολύ πιο εμπεριστατωμένα το 1976, αλλά αυτό εσάς δεν σας πτόησε ποτέ -πού να σας πτοήσει τώρα η υπογραφή κάποιων πανεπιστημιακών σε ένα δημόσιο κείμενο, για την οποία μάλιστα εκφέρετε την καθόλου πρόχειρη κρίση ότι είναι συχνά τυχαία.
Λυπούμαστε διπλά που η κίνηση αυτή γίνεται σε εποχή κατά την οποία τα ανθρωπιστικά μαθήματα δέχονται ολόπλευρη επίθεση από το Υπουργείο Παιδείας (κατάργηση της διδασκαλίας του Επιταφίου στο Λύκειο, μείωση των ωρών διδασκαλίας της Λογοτεχνίας, αφαίρεση της διδασκαλίας της Τοπικής Ιστορίας από τους καθ’ ύλην αρμόδιους φιλολόγους).
Εδώ βλέπουμε μεταξύ άλλων ότι το αίτημα για κατάργηση των αρχαίων από το γυμνάσιο και αύξηση των νέων ελληνικών συσχετίζεται με την επίθεση στα ανθρωπιστικά μαθήματα, ότι η κατάργηση της ώρας του παιδιού που λεγόταν «Επιτάφιος Γ΄ Λυκείου» συνιστά επίσης επίθεση σε αυτά, και ότι αφαιρέθηκε η διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας από τους φιλολόγους (το πόσο καθ’ ύλην αρμόδιοι είναι άνθρωποι που δεν έχουν επιμορφωθεί ποτέ σε ένα αντικείμενο είναι μια άλλη ιστορία). Για την (τοπική) ιστορία πάντως, φέτος δίδαξα κανονικότατα το συγκεκριμένο μάθημα.
Οι συντάκτες του κειμένου, που αιτούνται μάλιστα τις υπογραφές των φιλολόγων, αντί να εργασθούν υπέρ της αναγκαίας αύξησης της διδασκαλίας της νέας ελληνικής γλώσσας, στην πραγματικότητα συναινούν στην υποβάθμιση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, καθώς μάλιστα επιχειρούν να στηρίξουν την πρότασή τους με αντιεπιστημονικά επιχειρήματα τα οποία αρνούνται τη σημασία της ανάδειξης, κατά τη διδασκαλία, της διαχρονικής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας ανά τους αιώνες.
Όχι, πείτε μου ειλικρινά, αν έγραφε μαθητής αυτή την παράγραφο πώς θα την χαρακτηρίζατε από πλευράς σύνταξης και επιλογής των κατάλληλων λέξεων; Τη διαβάζω τόση ώρα προσπαθώντας να βγάλω νόημα: «αντί να εργασθούν, […] στην πραγματικότητα συναινούν» (το «εργασθούν» από μόνο του φανερώνει πολλά για το ποια γλωσσική μορφή αγαπάτε πιο πολύ)· τι θέλει να πει το ερίτιμο ΔΣ; Αμ εκείνη η πρόταση που αρχίζει με το «καθώς»; Το καλύτερο όμως είναι ο χαρακτηρισμός «αντιεπιστημονικά» για τα επιχειρήματα των πανεπιστημιακών (για τον Saussure λέει), τα οποία οι επιστήμονες που συνέταξαν την ανακοίνωση δεν κάνουν ουδεμία προσπάθεια να τα ανασκευάσουν. Εδώ μιλάμε για τη σημασία της ανάδειξης της διαχρονικής συνέχειας της ελληνικής γλώσσας ανά τους αιώνες, αντεπιχειρήματα θα γράφουμε τώρα;
Και το αριστούργημα κλείνει με την προτροπή στους φιλολόγους που αναφέραμε στην αρχή, χαρακτηρίζοντας την πρωτοβουλία «απαράδεκτη».
Συμφωνούμε απόλυτα για τον χαρακτηρισμό, μόνο που εγώ ως φιλόλογος τον επιφυλάσσω μόνο για την ανακοίνωση της ΠΕΦ, τόσο ως προς το περιεχόμενο, όσο και ως προς την έκφραση. Λέτε τελικά οι συντάκτες της να μη διδάχτηκαν αρχαία στο γυμνάσιο;
ΥΓ. Ανάλογη, και πολύ χειρότερη από πλευράς επιχειρημάτων, ανακοίνωση έβγαλε και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Αναπληρωτών Φιλολόγων, αλλά δεν θα μπω στον πειρασμό να ασχοληθώ με τις ανοησίες που γράφει ένα κείμενο το οποίο περιέχει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Σήμερα, στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας επιχειρείται αφελληνισμός γλωσσικός και δη σ’ ένα έθνος γλωσσικά ανάδελφο.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου