Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα

  Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα by gpolitis

Επέτειος '21: Ο Αντ. Λιάκος για την εθνική συνείδηση στην Ελλάδα

Συνέντευξη του Αντώνη Λιάκου,  καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο tvxs.gr

Ο Αντώνης Λιάκος απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με την έννοια του έθνους και τη σημασία των εθνικών ταυτοτήτων, αναφερόμενος και στην αμφιλεγόμενη σχέση Αριστεράς και εθνικισμού. Επιπλέον, δεν διστάζει να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τις επιθέσεις που έχει δεχτεί και τις κατηγορίες εις βάρος του. Της Κατρίν Αλαμάνου

Ο Αντώνης Λιάκος αποσαφηνίζει ότι δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ των εννοιών της γλώσσας και του έθνους, τοποθετώντας τον ‘χρόνο έναρξης’ της ελληνικής εθνικής ταυτότητας πριν την Επανάσταση του 1821 και κυρίως μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Σήμερα, το ζητούμενο είναι μια εθνική ταυτότητα που να είναι ευρύχωρη, επισημαίνει. Ξεκαθαρίζει, επίσης, το τοπίο σχετικά με τις κατηγορίες που κατά καιρούς εκτοξεύονται εναντίον του. 

*Διαβάστε τη συνέντευξη:

-Το έθνος, παρότι φαντασιακό και κατασκευασμένο, υπάρχει εδώ και δύο περίπου αιώνες, όπως έχετε αναφέρει και ο ίδιος. Προφανώς θεωρείτε ότι για να υπάρξει έθνος πρέπει να έχει προηγηθεί η δημιουργία εθνικού κράτους. Γιατί δεν πείθει στην Ελλάδα αυτή η θεωρία και οδηγεί σε τέτοια παράκρουση;

Γίνεται συχνά η σύγχυση ανάμεσα σε ελληνόγλωσσους πληθυσμούς, σε φορείς ελληνόφωνης κουλτούρας, όπως η Ανατολική Εκκλησία, και στην έννοια του έθνους. Γλώσσα και έθνος, ως έννοιες, η μία τροφοδοτεί την άλλη, αλλά δεν ταυτίζεται. Στο σημερινό έθνος ανήκουν πολλοί αλλόγλωσσοι πληθυσμοί, οι οποίοι σε κάποιο σημείο της ιστορίας τους, εξελληνίστηκαν. Έθνος όμως σημαίνει συλλογική συνείδηση. Συνείδηση αυτοκυβέρνησης και αλληλεγγύης. Είναι νεωτερικό φαινόμενο. Μικροί κύκλοι εμπόρων και διανοουμένων απέκτησαν αυτή τη συνείδηση μέσα από τον Διαφωτισμό και την επιρροή της Γαλλικής επανάστασης, πολλοί περισσότεροι μέσα από τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση του 21, και το κράτος ανέλαβε να την εμπεδώσει σε όλους, μετά τη δημιουργία του. Γιατί δεν πείθει στην Ελλάδα; Μα γιατί η ίδια η εθνική συνείδηση είναι βασισμένη στην ιδέα ότι το έθνος είναι αρχέγονο, και επίσης γιατί η ίδια η Αρχαιότητα έχει γίνει, μέσω της εθνικής ιδεολογίας, βασικό στοιχείο της ταυτότητάς των Νεοελλήνων. Η Αρχαιότητα, με τον τρόπο που την αντιλαμβάνονταν οι ρομαντικοί ευρωπαίοι φιλέλληνες, ιδίως οι Γερμανοί,  έγιναν στοιχεία της νεοελληνικής ταυτότητας από τον 19ο αι. έως σήμερα.

-Μπορεί να θεωρηθεί ότι η κατασκευή εθνικών μύθων στο πλαίσιο της παραγωγής εθνικής ιστορίας μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, είχε μία χρησιμότητα: την κατασκευή  μίας ενιαίας και εθνικής ταυτότητας. Σήμερα όμως, γιατί η εθνική ταυτότητα στην Ελλάδα δεν καταφέρνει να ανανοηματοδοτηθεί; Ποια είναι η σημερινή χρησιμότητα της πρωτοκαθεδρίας της;

Συνεχώς ανανοηματοδοτείται η εθνική ταυτότητα. Άλλοτε περικλείοντας, άλλοτε αποκλείοντας πληθυσμούς, κοινωνικές ομάδες, κατηγορίες. Σήμερα ζούμε μια παρόμοια φάση αποκλεισμών. Λόγου χάριν το κείμενο του Συμβουλίου της Επικρατείας που ακυρώνει το νόμο περί Ιθαγένειας, υπακούει σε μια τέτοια λογική μιλώντας για «γνήσιους δεσμούς» με το έθνος. Το ζητούμενο όμως είναι μια εθνική ταυτότητα που να είναι ευρύχωρη, ώστε να μπορεί να χωρά την πολιτισμική διαφορά και να τη συνδυάζει με το αίτημα της ισοπολιτείας. 

-Η Επανάσταση του 1821 ήταν κοινωνική (με τη σημασία που της έδωσε ο Γ. Κορδάτος, δηλαδή επανάσταση της αστικής τάξης); Θα τολμήσω επίσης να εντάξω στο ερώτημα και τον όρο «λαϊκή» επανάσταση, επειδή αναφέρθηκε πρόσφατα από το ΠΑΜΕ.

Αυτή η συζήτηση στο εσωτερικό της Αριστεράς, δηλαδή αν η επανάσταση ήταν  αστική (Κορδάτος) ή λαϊκή (Ζεύγος), κατάγεται από τη δεκαετία του 1930. Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει σήμερα ότι ήταν εθνική επειδή κατέληξε στη δημιουργία εθνικού κράτους, αλλά δεν θα μπορούσε να είναι επανάσταση, δηλαδή ένα μαζικό φαινόμενο, χωρίς να είναι επίσης ένα μεγάλο κοινωνικό γεγονός. Όχι όμως με την απλοϊκή μορφή που την περιγράφουμε στις εθνικές εορτές και στα διαγγέλματα. Υπήρξαν μέσα στην Επανάσταση πολλές αντιθέσεις και συγκρούσεις, άλλες τοπικές, άλλες ταξικές (δηλ. αγρότες εναντίον νοικυραίων), άλλες ανάμεσα στις ένοπλες ομάδες, άλλες ανάμεσα στους ένοπλους και στους πολιτικούς κ.ο.κ. Η ανακοίνωση του ΠΑΜΕ είναι απλοϊκή. Θυμίζει πανηγυρικό επί υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο διδακτισμός είναι η κατάρα της ιστορίας μας. Δεν πείθουμε τα παιδιά όταν τους μιλάμε  απλοϊκά, συναισθηματικά, με συνθήματα. Οι νέοι σήμερα αντιμετωπίζουν πολύ πιο σύνθετες καταστάσεις, και έχουν πιο σύνθετες δομές σκέψεις από αυτές που τους παρουσιάζουν οι εθνικοί πανηγυρισμοί δεξιάς ή αριστερής έμπνευσης.

-Έχετε γράψει πως ο μαρξισμός ταυτίστηκε με ιδεολογίες εθνικισμού στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Επίσης έχετε επισημάνει ότι ο Ν. Σβορώνος -στο βιβλίο του, που δημοσιεύθηκε το 2004- κινείται στο πλαίσιο της ιστορικής συνέχειας του ελληνισμού. Πιστεύετε ότι η Αριστερά στην Ελλάδα έχει εισέλθει στη ρητορική του εθνικισμού;

Ο εθνικισμός επηρέασε και την Αριστερά και αυτό δεν είναι πρωτοφανές. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αποφασιστικός παράγοντας στη διαμόρφωση και στην αναζωογόνηση των εθνικών ιστοριών, πρώτα-πρώτα με το τεράστιο ηθικό φορτίο που εναπέθεσε στις πλάτες των ιστορικών. Ως εκ τούτου, δύσκολα μπορούσαν να αποστασιοποιηθούν από το πλαίσιο αυτό, ακόμη και να εξέλθουν από τους εθνικούς μύθους που έδιναν κεντρικό νόημα στις εθνικές ιστορίες. Μέσα στο πλαίσιο αυτό και ο Σβορώνος μίλησε για τον αντιστασιακό χαρακτήρα της ελληνικής ιστορίας.Καταλαβαίνει κανείς τις αναφορές της αριστεράς στα συλλογικά συναισθήματα και στον πατριωτισμό. Ο πατριωτισμός είναι ένα υπαρκτό συναίσθημα, δεν μπορείς να αδιαφορείς γι’ αυτό, ιδιαίτερα όταν γίνεται πληγωμένο αίσθημα, αλλά  χρειάζεται φειδώ στις εθνικές υπερβολές. Κυρίως να καταλαβαίνουμε σε μια εποχή μιλάμε: εποχή παγκοσμιοποίησης, πολλαπλών ταυτοτήτων, πολυεθνικών κοινωνιών. Δεν πρέπει να εγκαταλειφτεί ο πατριωτισμός στα χέρια των ρατσιστών και του φασισμού, ούτε πάλι να μετατραπεί ο ίδιος σε εθνικισμό, συνωμοσιολογία για τις ξένες επιβουλές και ξενηλασία. 

-Πρέπει οι ιστορικοί ερευνητές και ακαδημαϊκοί να απαντήσουν στα μαθήματα Ιστορίας για το 1821 που προτίθεται να οργανώσει η Χ.Α με την «Ημερίδα Εθνικής Αφύπνισης»; 

Θα έπρεπε να βοηθηθούν οι εκπαιδευτικοί για να αντιμετωπίζουν στην τάξη τις ιδέες της Χ.Α. Αλλά και οι δημοσιογράφοι. Πολλά από αυτά που ισχυρίζεται  η ΧΑ αποτελούν κοινούς τόπους της εθνικιστικής ιδεολογίας, όπως π.χ. για το κρυφό σχολειό, τα 400 χρόνια σκλαβιάς, κλπ. Το ζήτημα που θέτουν, αλλά δεν είναι μόνο αυτοί, είναι πως αυτές οι αντιλήψεις δεν ακούγονται πια στο δημόσιο χώρο. Εκείνο είναι το ζήτημα τριβής. Ωστόσο, θα έπρεπε τα παιδιά να αποκτούν μια πιο πραγματική διάσταση της ιστορίας. Καμιά εθνική ταυτότητα δεν τραυματίζεται αν μάθουν ότι δεν υπήρχε Κρυφό Σχολειό, ούτε χορός του Ζαλόγγου, αν αντί γι' αυτά μάθαιναν πόσο δύσκολο ήταν το εγχείρημα που έστησε ένα κράτος σχεδόν εκ του μηδενός.

-Παρατηρούμε ότι η κοινή γνώμη αντιδρά έντονα σε κατά καιρούς αναφορές περί ομοφυλοφιλίας ηρώων του 1821 ή και για πολύ παλαιότερα, για την αρχαιότητα. Επιπλέον, οι στρατιωτικές παρελάσεις διαθέτουν ένα στοιχείο υπέρμετρης επίδειξης ανδρισμού. Συνδέεται το «μάτσο» με τον εθνικισμό; Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η εθνική ταυτότητα προϋποθέτει την ετεροκανονικότητα;

Ναι υπάρχει αυτή η «μάτσο» διάσταση. Πάνε μαζί με την εικόνα της πατρίδας ως μεγάλης μητέρας, την αντίληψη των γυναικών που προορισμός τους είναι να γεννούν ήρωες. Το πρόβλημα των σεξουαλικών συμπεριφορών στην εποχή εκείνη, όπως άλλωστε και των αντίστοιχων στην προ-χριστιανική εποχή,  ήταν αρκετά διαφορετικό από τη σύγχρονη εποχή,  ως προς τη σεξουαλικότητα μεταξύ ανδρών. Ούτε με την ομοφυλοφιλία πρέπει να τις συγχέουμε. Είναι αναχρονισμός. Οι αντιδράσεις, όταν δεν είναι προς το θεαθήναι, έχουν να κάνουν επίσης και με την ομοφοβία.

-Μετά την οικονομική κρίση στην Ευρώπη, φαίνεται ότι το όραμα για μια υπερεθνική ευρωπαϊκή ταυτότητα έχει αρχίσει να φθίνει. Πριν, όμως, από  το «μας χρωστάτε, δεν σας χρωστάμε», μπόρεσε ποτέ το εθνικό «εγώ» μας,  να ενταχθεί επί της ουσίας στην ευρωπαϊκή ταυτότητα;

Δεν δημιουργήθηκε μια ευρωπαϊκή ταυτότητα ισοσθενής της εθνικής ταυτότητας.Βεβαίως η ευρωπαϊκή ταυτότητα είναι πιο σαφής όταν οι Έλληνες αντιμετωπίζουν (ρατσιστικά)   Ασιάτες ή Αφρικανούς μετανάστες. Υπάρχει όμως μεγάλη δυσπιστία, ιδίως μετά την κρίση,  ως προς την ευρωπαϊκή ταυτότητα, ως ταυτότητα αλληλεγγύης. Ούτε οι Έλληνες ούτε οι Γερμανοί αισθάνονται αλληλέγγυοι μεταξύ τους. Οι ταυτότητες δεν είναι κάτι που υπάρχει από μόνο του, αλλά μια εκδήλωση απέναντι σε κάποιον άλλο.

-Μέσω της ψηφιακής επικοινωνίας η δημόσια σφαίρα έχει διευρυνθεί και το εθνικό «συνανήκειν» έχει μεταμορφωθεί σε μία νέα ηλεκτρονική αυτή τη φορά «φαντασιακή κοινότητα». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το μέλλον της εθνικής ταυτότητας^;

Ενισχύει την αντίληψη για τις πολλαπλές ταυτότητες. Κάνει τις ταυτότητες πιο πορώδεις. Αλλά οι διαδικτυακές κοινότητες μπορεί να ενισχύουν και παραλλαγές ή υποκατηγορίες της εθνικής ταυτότητας. Ενισχύουν το σχηματισμό και τη συνοχή ταυτοτήτων με πολλούς τρόπους, αδιανόητους στο παρελθόν. Το φαντασιακό συγκεκριμενοποιείται. Οι φαντασιακές κοινότητες σήμαινε μια ταύτιση που ξεκινούσε από την εφημερίδα ή το μυθιστόρημα αλλά ήταν στο μυαλό, διανοητική και συναισθηματική. Τώρα είναι χειροπιαστή. Γράφεις σχόλια, τους βλέπεις στο facebook, επικοινωνείς με twiter κλπ. Οι ψηφιακές κοινότητες ενισχύουν τις φαντασιακές κοινότητες αλλά τις κάνουν και πολλαπλές.

-Λόγω του συγγραφικού σας έργου και του δημόσιου λόγου σας, έχετε δεχτεί σωρεία κατηγοριών, ορισμένες από τις οποίες είναι προσωπικές. Πρόσφατα υπήρξε δημοσίευμα το οποίο «αποκάλυπτε» ότι ήσασταν πρόεδρος του ΟΠΕΚ  που ίδρυσε ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Σημίτης. Αληθεύει;

Βεβαίως αληθεύει. Ανέλαβα μετά το 2004, όταν ο Κ. Σημίτης δεν ήταν πλέον πρωθυπουργός. Δεν πρόκειται για «αποκάλυψη» γιατί ήταν ένας ανοικτός όμιλος προβληματισμού, στον οποίο συμμετείχαν άνθρωποι οι οποίοι στη συνέχεια, μετά την κρίση, ακολούθησαν διαφορετικές τροχιές. Την εποχή εκείνη είχαμε δημιουργήσει ένα πρόγραμμα για τις νέες   ανισότητες και διαφορές. Δεν υπήρχε ακόμη η οικονομική κρίση, αλλά κάποιοι θεωρούσαμε ότι θα ήταν σημαντικό να υπάρξουν πολιτικές που θα μπορούσαν να εντάξουν τους μετανάστες. Δεν συμφωνούσαμε όλοι σε όλα, και οι διαφορές αυτές φάνηκαν στη συνέχεια. Άλλοι είναι υπουργοί, άλλοι υποστηρίζουν την αντιπολίτευση. Η κρίση, όπως άλλωστε και τα μεγάλα γεγονότα, προκαλούν πάντα ιδεολογικές και πολιτικές ανακατατάξεις. Το πρόβλημα του εκσυγχρονισμού, ήταν το πρόβλημα της αναζήτησης ενός τρίτου δρόμου ανάμεσα στην παγκοσμιοποίηση και τις παλιές απαντήσεις του κρατικού σοσιαλισμού. Τελικά ο εκσυγχρονισμός απορροφήθηκε από τις μεταρρυθμίσεις που επιβάλλουν οι αγορές. Αυτό όμως δεν ακυρώνει το αίτημα να απαντήσεις στη σημερινή ορθοδοξία, όχι από θέσεις που αρνούνται κάθε αλλαγή, αλλά αναζητώντας εναλλακτικές απαντήσεις, που θα παίρνουν υπόψη τους τις μεγάλες αλλαγές που έχουν γίνει στο μεταξύ. Δεν υπάρχει δυνατότητα επιστροφής στο παρελθόν. Άλλωστε, έχω υποστηρίξει  από το 1991, μετά την κατάρρευση της τότε ΕΣΣΔ, ότι χρειαζόμαστε μια μετα-νεοφιλελεύθερη αριστερά. Η κριτική της αποτυχίας του εκσυγχρονισμού μπορεί να μας βοηθήσει σ’ αυτό το εγχείρημα. Η δαιμονοποίηση και η καταγγελία δεν προσφέρει απολύτως τίποτε.

-Σε όσους σας «καταγγέλλουν» ότι στηρίζετε τον ΣΥΡΙΖΑ μέσω της αρθρογραφίας σας, και ότι προεκλογικά επιθυμούσατε την υπουργοποίησή σας, σε περίπτωση εκλογικής του νίκης, τι απαντάτε; Προτίθεστε να πολιτευτείτε;

Ο ΣΥΡΙΖΑ έδειξε στις εκλογές ότι συγκέντρωσε τις πιο παραγωγικές ηλικίες των πόλεων, δηλαδή το πιο παραγωγικό κομμάτι του πληθυσμού που έστρεψε τα νώτα του στον παλιό πολιτικό  κόσμο. Χρειάζεται όμως ακόμη πολλή δουλειά –και ελπίζω να την ολοκληρώσει – προκειμένου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες αυτές και στο νέο του ιστορικό ρόλο. Πρέπει να γίνει ένα μεγάλο κόμμα της Αριστεράς  που θα καλύψει και τη λεγόμενη κεντροαριστερά. Πρέπει, δηλαδή, να προετοιμάσει ένα σχέδιο εναλλακτικής διακυβέρνησης της χώρας. Δεν είναι κάτι απλό γιατί οι διεθνείς συνθήκες είναι ασφυκτικές. Υποστήριξα ακόμη ότι όσο η κρίση είναι στην καθοδική της πορεία, θα καίει τη μια πολιτική δύναμη μετά την άλλη. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να επιλέξει με μεγάλη ψυχραιμία τη στιγμή που θα αποφασίσει να κυβερνήσει. Αναφορικά με τις φήμες ότι επρόκειτο να προταθώ για υπουργείο, κι εγώ τις έμαθα από το διαδίκτυο, με έκπληξη θα έλεγα. Καμιά επιθυμία προσωπικής εμπλοκής.Μάλλον η μόνη μου επιθυμία είναι το μελλοντικό κόμμα της Αριστεράς να σπάσει την παράδοση της κομματικής επετηρίδας στη συγκρότηση της κυβέρνησης και στη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού. Να προσανατολιστεί σε νέους άνδρες και γυναίκες με φρέσκες ιδέες και ικανότητες. Πρέπει από τώρα να τους αναζητήσει. Πρέπει να συγκροτήσει τον ορίζοντα των ιδεών με τις οποίες θα κυβερνήσει. Την αναζήτηση αυτού του ορίζοντα ιδεών επιχειρήσαμε,  έως ένα βαθμό, φέτος στα Κρίση-μα σεμινάρια της Πρωτοβουλίας για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας.

-Αναδημοσιεύεται σε διάφορες ιστοσελίδες ότι είχε ακυρωθεί η εκλογή σας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών λόγω παρατυπιών. Επιθυμείτε να αποσαφηνίσετε τι πραγματικά συνέβη;

Πρόκειται για συκοφαντική εκστρατεία ακροδεξιών ιστοσελίδων από την εποχή της διαμάχης για το σχολικό εγχειρίδιο της ΣΤ Δημοτικού. Τότε εμφανίστηκε στα διάφορα μεταμεσονύκτια πάνελς και κάποιος, ο οποίος πράγματι είχε υποβάλλει υποψηφιότητα μαζί μου το 1989 στο Ιστορικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δεν έλαβε ούτε μία ψήφο, δυο φορές που υπεβλήθη σε κρίση. Τότε άρχισε το γνωστό σπορ των δικομανών, οι προσφυγές στα δικαστήρια. Η παρατυπία την οποία επικαλέστηκε ήταν πως η εισηγητική έκθεση ήταν υπογραμμένη από τους δύο αντί για τους τρεις εισηγητές. Αλλά κανείς δεν εκλέγεται με την εισηγητική έκθεση, εκλέγεται με ψηφοφορία, και η εκλογή ήταν ομόφωνη, με συμμετοχή της   συντριπτικής πλειοψηφίας του σώματος. Δεν υπάρχει  ζήτημα αμφισβήτησης της νομιμότητας εδώ και 23 χρόνια που διδάσκω στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.  

-Έχει γραφτεί ότι επιθυμείτε να σταματήσει να υπάρχει η Ελλάδα -από κοινού με την κα Ρεπούση, την οποία στηρίξατε στο θέμα του βιβλίου Ιστορίας Στ’ δημοτικού.  Ακόμη, ότι είστε πληρωμένος κονδηλοφόρος, σύμφωνα με αναφορές  του Άρδην, ότι στοχεύετε μέσω του «εθνομηδενισμού» στην κατεδάφιση του ελληνισμού προωθούμενος από «νέο-ταξικούς» σκοτεινούς κύκλους και ότι είστε υποστηρικτής του Φαλμεράυρερ. Πώς διαχειρίζεστε προσωπικά τις συνεχείς επιθέσεις; Έχουν κάμψει ποτέ τη διάθεσή σας να δημοσιεύσετε έργο σας;

Πρόκειται για ένα κράμα παραναγνώσεων και συνωμοσιολογίας. Δεν μπορώ να πω ότι με έχουν επηρεάσει αυτά. Αν οι επιθέσεις αυτές είχαν ένα αποτέλεσμα, ήταν στο να στραφώ σε μελέτες που θα εξηγούσαν το φαινόμενο του έθνους, όπως το βιβλίο«Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο» (εκδόσεις Πόλις 2005) και κυρίως το ερώτημα τι είναι Ιστορία, με τα βιβλία «Πώς το παρελθόν έγινε ιστορία» (εκδόσεις Πόλις 2007) και «Αποκάλυψη, Ουτοπία, Ιστορία. Οι μεταμορφώσεις της ιστορικής συνείδησης» (εκδόσεις Πόλις 2011). Τα  βιβλία αυτά κουβεντιάστηκαν, μπήκαν στις λίστες των best sellers, πραγματοποίησαν πολλές εκδόσεις και το τελευταίο έλαβε και το κρατικό βραβείο δοκιμίου. Τα πράγματα λοιπόν δεν είναι τόσο απαισιόδοξα όσο δείχνουν.

Συνδικάτα και αγώνες ρήξης και ανατροπής της επίθεσης για τη ζωή και το μέλλον που μας αξίζει

Οι εκατομμύρια εργαζόμενοι και άνεργοι της χώρας οδηγούνται άρδην στον εργασιακό μεσαίωνα, βλέπουν τη ζωή τους να χειροτερεύει με όρους πολεμικών συνθηκών. Ο πόλεμος που εξαπολύουν οι δυνάμεις του κεφαλαίου, το συνασπισμένο και συντονισμένο μπλοκ εργοδοτών-κυβερνήσεων-ΕΕ και ΔΝΤ αντιμετωπίζεται μόνο με εργατική αντεπίθεση, με ένα μαχητικό, μαζικό και ανατρεπτικό μέτωπο των εργαζόμενων, των άνεργων, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, της νεολαίας.

Την περίοδο αυτή, πραγματοποιούνται τα περισσότερα συνέδρια των μεγάλων ομοσπονδιών και της ΓΣΕΕ. Συνέδρια που αρνούνται να συζητήσουν και να θέσουν προσανατολισμό για τον εξοπλισμό και την ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού και εργατικού κινήματος και την αντεπίθεσή του, αλλά αναπαράγουν τον παραταξιακό, γραφειοκρατικό και υποταγμένο συνδικαλισμό. Από τις εμπειρίες και τους αγώνες μας, ιδιαίτερα τις σκληρές ταξικές μάχες των 3 τελευταίων χρόνων, ξέρουμε πολύ καλά ότι αυτό το συνδικαλιστικό κίνημα είναι αναντίστοιχο, -κυρίως από άποψη πολιτικής κατεύθυνσης και στόχων, αλλά και από άποψη δομής και μορφών συγκρότησης-, με τη σφοδρότητα της κρίσης, με την αναδιάρθρωση του καπιταλισμού, τη ραγδαία διάλυση των όρων ζωής και εργασίας που είχε κατακτήσει η εργατική τάξη. Ο χαρακτήρας της ταξικής συνδιαλλαγής που σφράγισε επί 30 τουλάχιστον χρόνια το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα μπαίνει σε κρίση. Αδυνατίζει ο κομματικός παραταξιακός συνδικαλισμός των ΠΑΣΚΕ – ΔΑΚΕ που διαμόρφωσε τις σημερινές μορφές γραφειοκρατικής εκπροσώπησης, που καλλιέργησε τη λογική της «εξαίρεσης» των επιμέρους κλάδων από πολιτικές, τους αγώνες διαμαρτυρίας για μια συνδιαλλαγή-διάλογο μετά. Ο συνδικαλισμός του κοινωνικού εταιρισμού τελειώνει. Δυστυχώς, όχι ακόμα από την τάξη. Αλλά από τον άλλο «εταίρο», το κεφάλαιο, που αφού τον χρησιμοποίησε για να αποδυναμώσει και να ενσωματώσει το συνδικαλιστικό κίνημα, τώρα τον πετά στη γωνία, θέλοντας την εργατική τάξη πλήρως ανοργάνωτη και κάθε εργαζόμενο, πρόβατο που θα διαπραγματεύεται μόνο με τους λύκους. Κι όμως, οι ηγεσίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, των περισσότερων ομοσπονδιών και μεγάλων συνδικάτων, αυτοπροσδιορίζονται ως «κοινωνικοί εταίροι», δηλαδή συνεργάτες, σήμερα της τρόικα, όπως και της κάθε κυβέρνησης και της εργοδοσίας, στα πλαίσια τους συστήματος της εκμετάλλευσης. Αποδέχονται έτσι την «εθνική οικονομία», δηλαδή την απρόσκοπτη κερδοφορία των εργοδοτών, κάνοντας διαπραγμάτευση εντός των ορίων της. Συσπειρώνουν όλο και μικρότερο τμήμα εργαζόμενων, διαμορφώνοντας μάλιστα όρους σκληρής ιεραρχίας, κλειστών δομών και «αντιπροσώπευσης», μακριά από τη βάση των εργαζομένων. Έχουν άμεση σχέση με πολιτικούς-κρατικούς φορείς, εξάρτηση από νομικούς θεσμούς και οικονομικές πηγές του συστήματος.

Χρειαζόμαστε συνδικάτα μαζικής δράσης και μαχητικής ρήξης

Σήμερα, ωριμάζει -και σαν αναγκαιότητα και σαν δυνατότητα- μια τομή στο συνδικαλιστικό κίνημα. Δυναμώνει η τάση για ανεξάρτητους και μαχητικούς εργατικούς αγώνες, δημιουργούνται διάφοροι συντονισμοί σωματείων, κλάδων και αγώνων, εντείνονται οι αναζητήσεις στόχων και μορφών έκφρασης των συμφερόντων των εργαζομένων.

Ένα αποτελεσματικό συνδικαλιστικό κίνημα είναι απαραίτητο να συσπειρώσει το τεράστιο τμήμα της εργατικής τάξης που είναι ασυνδικάλιστο, τα νέα τμήματα εργαζομένων και μορφών εργασιακών σχέσεων. Να βρει δρόμους οργάνωσης των εκατομμύρια ανέργων. Πάνω από όλα, να αυτοπροσδιορίζεται σαν αντίπαλος της εργοδοσίας, του κεφαλαίου, των πολιτικών του εκπροσώπων. Να έχει σαν μοναδικό κριτήριο δράσης του τις εργατικές ανάγκες και δικαιώματα. Να έχει ανεξαρτησία από τις κυβερνήσεις και τα κόμματα του κεφαλαίου, τις επιχειρήσεις και το κράτος. Να βασίζεται στη δύναμη και την απόφαση των ίδιων των εργαζομένων, στη δημοκρατία του αγώνα. Η εμφάνιση ενός τέτοιου συνδικαλιστικού κινήματος, δεν μπορεί να γίνει χωρίς ρήξη με τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία, χωρίς διαπάλη σε όλα τα επίπεδα με τον υποταγμένο συνδικαλισμό.

Στα πραγματικά «συνέδρια» και τις διαδικασίες των συνδικάτων πρέπει να συζητήσουμε πώς ο συνδικαλισμός θα ξαναποκτήσει το ρόλο του για την οργάνωση νικηφόρων αγώνων, πώς η ενότητα και η συλλογική διεκδίκηση θα μπει στην πρώτη επιλογή των εργαζομένων ενάντια στην υποταγή, την ανημπόρια, τις αυταπάτες, τις αναθέσεις, τις κοινοβουλευτικές-εκλογικές «λύσεις», τις ατομικές, ακόμα και φασιστικές «λύσεις».

Σε αυτό θέλουμε και πρέπει να συμβάλλουμε: Με ποιους στόχους και αιτήματα, ποιες μορφές, και εργαλεία θα συμβάλλουμε στην οργάνωση των εργατικών αγώνων και του κινήματος που έχει ανάγκη η εποχή μας; Πώς το εργατικό κίνημα θα βρει τους σύγχρονους τρόπους πραγματικού εργατικού και απεργιακού εκβιασμού με μετρήσιμες νίκες, που θα δημιουργούν πραγματικό πρόβλημα στην κυβέρνηση και στην κάθε εργοδοσία; Ποια στοιχεία πρωτότυπων μορφών αγώνα εμφανίζονται; Πώς οι επιμέρους αντιστάσεις θα συνενωθούν και πώς οι εργαζόμενοι θα δημιουργούν τα δικά τους αποφασιστικά όργανα αγώνα; Για να σπάσει στην πράξη η ηγεμονία των συνδικαλιστικών γραφειοκρατιών όχι μόνο στα τριτοβάθμια όργανα αλλά και σε σωματεία και σε κλάδους. Οι ταξικές δυνάμεις οφείλουν να πάρουν πρωτοβουλίες για την υπέρβαση της σημερινής κατάστασης στο συνδικαλιστικό κίνημα. Να ρίξουν το βάρος στην ανασυγκρότηση των συνδικάτων, στην συμμετοχή των εργαζομένων, στις γενικές συνελεύσεις. Να παλέψουν για την ταξική ενότητα των εργαζομένων πάνω σε ένα πρόγραμμα ενοποίησης της πάλης για την ανατροπή της αντεργατικής επίθεσης και όχι «εξαίρεσης» ή διαμαρτυρίας. Nα υπερβούμε τους διαχωρισμούς δημόσιου ιδιωτικού τομέα. Οι συνδικαλιστικές ηγεσίες που ελέγχουν τις Ομοσπονδίες και τα Εργατικά Κέντρα δεν μπορούν, και κυρίως δεν θέλουν, να κάνουν ταξικό και μαχητικό αγώνα. Το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να τις ξεπεράσει με δημιουργία συντονισμών πρωτοβάθμιων σωματείων σε όσο το δυνατόν περισσότερους κλάδους και πόλεις, με παράλληλη προσπάθεια για την αγωνιστική τους συνάντηση σε κοινές πρωτοβουλίες.

Για να ζήσουμε πρέπει να τους ανατρέψουμε. Παλεύουμε για τη ζωή και το μέλλον μας και όχι για τα «ψίχουλα» και το «μικρότερο κακό».

Αντίθετα με τον υποταγμένο συνδικαλισμό, που μιλάει για κάποιες «ανάλγητες» πολιτικές και «διεκδικεί» το λιγότερο κάθε φορά κακό, εμείς ξέρουμε ότι σήμερα το ζήτημα τίθεται απλά: στην κρίση και την προσπάθεια υπεραντιδραστικής ανασυγκρότησης του καπιταλισμού, ή θα σωθούν τα κέρδη ή θα σωθούν οι εργαζόμενοι. Για να δουλέψουν οι 1,5 εκατ. άνεργοι, για να πληρωθούν οι απλήρωτοι εργαζόμενοι, για να ζούμε αξιοπρεπώς, πρέπει να χάσει πλούτο και δύναμη το κεφάλαιο. Το εργατικό κίνημα πρέπει να ξαναμιλήσει για την εκμετάλλευση, που σήμερα εντείνεται στο έπακρο μέσα από τους μηχανισμούς του χρέους και του ευρώ. Να θέσει στο κέντρο του την «εργατική γενοκτονία» της ανεργίας και της εξαθλίωσης. Ή θα διεκδικήσουμε τον πλούτο που παράγουμε και την ανατροπή τρόικας-κυβέρνησης-μνημονίων ή θα οδηγούμαστε από ήττα σε ήττα, σε διάλυση και εξαθλίωση. Η αντίσταση πρέπει να συνδεθεί με τη διεκδίκηση των πιο άμεσων και βασικών αναγκών μας. Να βάλουμε τα εργατικά συμφέροντα μπροστά! Απαιτώντας να σταματήσουν οι απολύσεις, αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις, επίδομα ανεργίας για όλους τους άνεργους, πλήρη ασφάλιση για όλους. Ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις. Να σταματήσει το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, οι ιδιωτικοποιήσεις και η διάλυση των κοινωνικών αγαθών. Υγεία, Παιδεία, Ασφάλιση, νερό, ρεύμα κ.ο.κ. πρέπει να είναι αποκλειστικά Δημόσια Αγαθά. Να μην πληρώσουν οι εργαζόμενοι το ληστρικό χρέος. Να μην υπακούσουμε στις απαιτήσεις της ΕΕ και της τρόικα που μας θέλουν δούλους του 21^ου αιώνα, χωρίς δικαιώματα, εξαθλιωμένους. Να αρνηθούμε να γίνουμε η «καύσιμη ύλη» για να ξεπεράσουν την κρίση τους και να διατηρήσουν τα κέρδη τους. Να ανατρέψουμε την πολιτική και την επίθεση κυβερνήσεων-ΕΕ-ΔΝΤ-κεφαλαίου. Να πάρουμε πίσω τον πλούτο που μας κλέβουν και την αξιοπρέπειά μας. Αυτά πρέπει να βρίσκονται στις σημαίες ενός σύγχρονου μαχητικού συνδικαλιστικού κινήματος. Γι’ αυτά θα συμβάλλουμε σε κάθε σωματείο, χώρο δουλειάς, συνέλευση, επιτροπή και γειτονιά.

Υπογραφές:

1.      Κοιλάκου Σύλβια, αντιπρόσωπος στο συνέδριο της ΓΣΕΕ, πρ. μέλος Δ.Σ. ΕΚΑ

2.      Ξιφαρά Μαρία, αντιπρόσωπος στο συνέδριο της ΓΣΕΕ, μέλος Γ.Σ. ΟΤΟΕ, μέλος Δ.Σ. ΣΥΕΤΕ

3.     Αγαπητός Θανάσης, Δ.Σ. Β΄ Συλλόγου Εκπ/κών Π.Ε. Θεσ/νίκης- Μέλος Ε.Ε. Ν/Τ ΑΔΕΔΥ-ΕΔΟΘ

4.     Αδαμόπουλος Νίκος, μέλος Ε.Ε. ΠΟΕ-ΟΤΑ

5.     Αδάμου Αντώνης, γραμ. Δ.Σ. σωμ. Συνταξιούχων Ελασσόνας

6.     Αθανασίου Μανόλης, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου εργαζόμενων ΑΣΠΡΟΦΩΣ

7.     Αλμυρούδη Μαριώτα, μέλος 5μελους ΕΙΝΑΠ Σισμανόγλειου Νοσοκομείου

8.     Αντάρας Λάμπρος, μέλος ΔΣ Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών Μακεδονίας

9.     Αντωνίου Νίκος, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής

10.  Αντωνόπουλος Παύλος, Μέλος ΔΣ Ε΄ ΕΛΜΕ Αθήνας, πρ. μέλος ΔΣ ΟΛΜΕ και ΓΣ ΑΔΕΔΥ

11.    Αριστείδης Σγατζός, Δάσκαλος, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Λέσβου ¨Μίλτος Κουντουράς

12.  Βάρτζελη Νάγια, μέλος Γ.Σ. ΑΔΕΔΥ

13.  Βάσιλας Θανάσης, αντιπρόσωπος Γ.Σ. Εργατικού Κέντρου Πρέβεζας (Σωμ. ιδ. υπάλληλων)

14.  Βελονάκης Γιώργος, μέλος 5μελους ΕΙΝΑΠ ΑΤΤΙΚΟΥ Νοσοκομείου

15.  Βουγέλης Στρατής,  πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων Νοσοκομείου Πρέβεζας

16.  Βουραζέρης Στράτος, γεωπόνος, μέλος συνέλευσης αντιπροσώπων ΓΕΩΤΕΕ

17.  Βουρεκάς Κώστας, μέλος Δ.Σ. Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών

18.  Βουρτσάκη Βάνα, Δ.Σ. Γ' Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

19.  Βρατσίστας Γιώργος, μέλος Δ.Σ. σωματείου Γεωπόνων Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ηπείρου (σωματ. επιτροπή Άρτας)

20.  Γαλατάς Ζώης, μέλος Δ.Σ συλλόγου εργαζομένων ΟΤΑ Ιωαννίνων

21.  Γεωργάκης Δημήτρης, μέλος ΔΣ Σωματείου Εργαζομένων ΟΑΚΑ

22.  Γκόβας Δημήτρης, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής

23.  Γκουντουβά Δέσποινα, μέλος Δ.Σ. Συνδ. Οικοδόμων Λάρισας

24.  Δασκαλάκης Μάρκος, μέλος Δ.Σ. Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών

25.  Δινοπούλου Ευαγγελία, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου ΠΕ "Σωκράτης", Β΄ Ανατολική Αττικής

26.  Ζαμπουλάκης Νίκος, μέλος ΔΣ συλλόγου εκπαιδευτικών Π.Ε. Νομού Ηρακλείου "Δ. Θεοτοκόπουλος", & Αντιπρόεδρος Νομαρχιακού τμήματος ΑΔΕΔΥ Νομού Ηρακλείου

27.  Ζήκα Αριστέα, μέλος του Δ.Σ Συλλόγου Εργαζομένων Νοσοκομείου Πρέβεζας

28.  Ηλίας Νίκος, μέλος Δ.Σ Εργατικού Κέντρου Ιωαννίνων, σωματείο Μετάλλου Ιωαννίνων

29.  Ηλίας Στάθης, πρόεδρος Σωματείου Μετάλλου Ιωαννίνων

30.  Ιωαννίδου Γιώτα, αντιπρόεδρος Α ΕΛΜΕ Δυτικής Αττικής (Ελευσίνα)

31.  Καζάνης Νεκτάριος, συνδικαλιστής καθηγητής Δ.Ε. Αχαΐα

32.  Κακαρούμπας Βασίλης, συνδικαλιστής δάσκαλος, Αχαΐα

33.  Καλιαμπάκος Σωτήρης, μέλος Δ.Σ. Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών

34.  Καλούσης Ακρίτας, Γ. Γραμματέας συλλόγου εκπαιδευτικών Π.Ε. Νίκαιας

35.  Καραβασίλης Άγης, αντιπρόσωπος Γ.Σ Εργατικού Κέντρου Ιωαννίνων (εργαζ. Εμπορικής Τράπεζας)

36.  Κατσιόλα Λίνα, συνδικαλίστρια βιβλιοϋπάλληλος, πρ. πρόεδρος σωματείου υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Θεσσαλονίκης

37.  Κλωνιζάκης Μάρκος, μέλος Ε.Γ. ΟΕΝΓΕ

38.  Κοβιός Γιώργος, πρόεδρος Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών (ΣΜΤ)

39.  Κοκκινάκη Αναστασία, αντιπρ. Γ.Σ. Εργατικού Κέντρου Πάτρας, συνδ. Αγροτικής Τράπεζας

40.  Κοσμοπούλου Όλγα, μέλος Δ.Σ. ΕΙΝΑΠ

41.  Κρικιγιάννης Γιώργος, μηχανολόγος ΤΕ, μέλος Δ.Σ. Σωματείου Εργαζομένων Ιδιωτικών ΚΤΕΟ

42.  Κυριακάκης Γιάννης, μέλος Διοικ. ΝΤ ΑΔΕΔΥ Χανίων

43.  Κωστοπούλου Βάσω, μέλος Συλλόγου ΕΕΔΙΠ ΑΠΘ

44.  Κώτσης Παναγιώτης, αντιπρόσωπος Γ.Σ Ομοσπονδίας Γεωπόνων Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος (σωματείο Ηπείρου)

45.  Κωτσιόπουλος Νίκος, μέλος Γεν. Σ. Συνδικάτου Οικοδόμων Λάρισας

46.  Λαθήρα Βάσω, γραμματέας Δ.Σ. Συλλόγου Π.Ε. "Θεόφιλος Καϊρης" (Άνδρου Κέας Κύθνου Σερίφου)

47.  Λαθήρα Γιάννα, Γραμματέας Γ' ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης

48.  Λαθήρας Γιάννης, Δ.Σ. Γ' ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης

49.  Λέκκας Παναγιώτης, Οργανωτικός Γραμματέας ΕΛΜΕ Χαλκιδικής

50.  Μανίκας Σταύρος, μέλος Δ.Σ. Συνδικάτου Εργαζομένων ΕΘΕΛ-ΟΑΣΑ

51.  Μανώλης Χάρης, μέλος Δ.Σ. Σωματείου εργαζομένων «Ελληνικής Χαλυβουργίας», απολυμένος

52.  Μασούρας Κωστής μέλος Δ.Σ. ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ και Αντιπροσωπεία ΤΕΕ

53.  Μαστραπά Δώρα, μέλος Δ.Σ. Β΄ ΕΛΜΕ Αχαΐας

54.  Μένιος Καλογριάς, Γραμματέας Σωματείου εργαζομ. Νοσοκ. Άγ. Παύλος, Μέλος ΓΣ ΠΑΣΟΝΟΠ και ΕΔΟΘ

55.  Μιλτσακάκης Μιχάλης,  μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Π.Ε. Ροζα Ιμβριώτη

56.  Μιχάλης Κιτσώνας, μέλος Δ.Σ. ΣΕΦΚ

57.  Μπακόλας Δημήτρης, μέλος Δ.Σ σωματείου Γεωπόνων ιδιωτικών υπαλλήλων Ηπείρου (σωματ. επιτροπή Ιωαννίνων)

58.  Μπαρτζώκας Γιώργος, μέλος Γ.Σ αντιπροσώπων Εργατικού Κέντρου Πρέβεζας (συνεταιριστικοί υπάλληλοι)

59.  Μπαχούρου Βάσω, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής

60.  Μπαχτή Άννα, πρόεδρος Ε ΕΛΜΕ Αν. Αττικής

61.  Μπελεζόνης Θεόδωρος, συνδικαλιστής στο δημόσιο τομέα, Πάτρα

62.  Νάνος Βαγγέλης, μέλος Δ.Σ. Εργατικού Κέντρου Πρέβεζας (γεωπόνοι ιδ. Υπάλληλοι)

63.  Ντόμαλης Αποστόλης, μέλος Δ.Σ. σωμ. Τύπου-Χάρτου Λάρισας

64.  Ντούρος Στάθης, μέλος προσωρινής Δ.Ε. Σωματείου Συμβασιούχων Εργαζομένων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Μή Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (εργαζόμενος σε πρόγραμμα "κοινωφελούς εργασίας" του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Βόλος

65.  Ξανθοπούλου Αθηνά, μέλος προσωρινής Δ.Ε. Σωματείου Συμβασιούχων Εργαζομένων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Μή Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (εργαζόμενη σε πρόγραμμα "κοινωφελούς εργασίας" του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Βόλος

66.  Ξοπλίδης Παναγιώτης, Γενικός Γραμματέας Σωματείου Υπαλλήλων Βιβλίου-χάρτου Θεσ/νικης

67.  Οικονόμου Χάρης, αντιπρ. Γ.Σ. Εργατικού Κέντρου Πάτρας, Σωματείο Μισθωτών Τεχν. Αχαΐας

68.  Πανόπουλος Θοδωρής, μέλος Δ.Σ. σωματείου ΙΜΑΣ ΑΕ, αντιπρόσωπος στο Εργ. Κέντρο Βόλου

69.  Παπαγεωργίου Πάνος, μέλος Δ.Σ. ΠΟΕΔΗΝ

70.  Παπαγιάννης Πάνος, αντιπρόσωπος Γ.Σ. ΟΣΜΕ (Ομοσπονδία Μεταφορών) και Εργατικού Κέντρου Πρέβεζας

71.    Παπαδόπουλος Δημήτρης, αντιπρ. Δ.Σ. Ε.Λ.Μ.Ε. Λάρισας

72.    Παπαδόπουλος Τάσος, συνδικαλιστής εφοριακός, Θεσσαλονίκη

73.    Παπαδόπουλος  Δημήτρης,  αντιπρόεδρος  ΕΛΜΕ  Λάρισας

74.    Παπανικολάου Πάνος, μέλος Δ.Σ. ΕΙΝΑΠ, Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και Συλλόγου Εργαζομένων Γεν. Νοσοκ. Νίκαιας - Πειραιά

75.    Παπαπέτρου Πέτρος, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής

76.    Παπασπυρίδης Αλέκος, αντιπρόσωπος στο συνέδριο ΕΚΑ, μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ

77.    Παπασωτηρίου Θάνος, ταμίας Σωματείου ΣΕΛΜΑ (σωματείο Αττικό Μετρό)

78.    Παρασκευάς Σωτήρης, μέλος  Δ.Σ. Σωματείου Εργαζομένων ΑΤΤΙΚΟΥ Νοσοκομείου

79.    Πασσιάς Χρήστος, πρόεδρος τριμελούς επιτροπής εργαζ. PRAKTIKER Ιωαννίνων

80.    Πατσούρας Χρήστος, συνδικαλιστής μηχανικός ΤΕΕ Ηπείρου

81.    Παυλίδης Αλέξης, μέλος του συνδικάτου μετάλλου Βόλου "Μήτσος Παπαρήγας"

82.    Πολυχρονιάδης Δημήτρης, μέλος Δ. Σ. Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π. Ε. Αμαρουσίου - Αιρετός ΠΥΣΠΕ Β'  Αθήνας

83.    Ράπτης Σταύρος, αντιπρόσωπος Γ.Σ. Εργατικού Κέντρου Πρέβεζας (ιδ. Υπάλληλοι)

84.    Ρεβύθης Σπύρος, αντιπρόεδρος Σωματείου ΣΕΛΜΑ (σωματείο Αττικό Μετρό)

85.    Ρέππα Ντίνα, πρόεδρος συλλόγου εκπ/κών Π.Ε. "Αριστοτέλης" 

86.    Ρέππας Χρήστος, πρόεδρος Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε  νησιών  Αργοσαρωνικού

87.    Ρίζος Μιχάλης, γραμματέας Σωματείου Εργαζομένων ΑΤΤΙΚΟΥ Νοσοκομείου

88.    Ρίζου Ντορέτα, μέλος Γ.Σ. αντιπροσώπων Ομοσπονδίας Διοικητικών Υπαλλήλων ΑΕΙ

89.    Σαιτάκη Εύα, πρόεδρος  Δ.Σ. Σωματείου εκπαιδευτικών στην ιδιωτική εκπαίδευση Ηρακλείου Κρήτης 

90.    Σαφάκας Γιώργος, πρόεδρος Σωματείου Εργαζομένων ΚΤΕΛ Πρεβέζης -οδηγών φορτηγών και Γ.Σ  Ε.Κ. Πρεβέζης

91.    Σεβαστίδου Όλγα, μέλος προσωρινής Δ.Ε. Σωματείου Συμβασιούχων Εργαζομένων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Μή Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (εργαζόμενη σε πρόγραμμα "κοινωφελούς εργασίας" του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ)

92.    Σιούτης Σπύρος, μέλος Δ.Σ συλλόγου εργαζομένων Περιφέρειας Ηπείρου (Π.Ε Πρέβεζας)

93.    Σκαφίδα Αναστασία, μέλος 5μελους ΕΙΝΑΠ Τζανείου Νοσοκομείου

94.    Σμήλιος Ηλίας, μέλος Γ.Σ ΑΔΕΔΥ. μελος Δ.Σ. Ζ΄ Συλλογου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Θεσσαλονίκης

95.    Σουνάπογλου Θωμάς, αντιπρόεδρος Σωματείου Μισθωτών Τεχνικών Μακεδονίας

96.    Σοφουλάκη Κατερίνα, μέλος Δ.Σ. Σωματείου εκπαιδευτικών στην ιδιωτική εκπαίδευση Ηρακλείου Κρήτης

97.    Σταματόπουλος Αντώνης, πρόεδρος Σωματείου ΣΕΛΜΑ (σωματείο Αττικό Μετρό)

98.    Σταχούλης Σπύρος, μέλος Δ.Σ Οδοντιατρικού Συλλόγου Ιωαννίνων

99.    Στεργιοπούλου Γιώτα, μέλος Δ.Σ. εργαζ. Αποκεντρωμένης διοίκησης Νοτιοδυτικής Ελλάδας

100. Στεριούλα Δήμητρα, μέλος προσωρινής Δ.Ε. Σωματείου Συμβασιούχων Εργαζομένων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Μή Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα (εργαζόμενη σε πρόγραμμα "κοινωφελούς εργασίας" του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ), Βόλος

101. Στεφανής Γιώργος,  μέλος Δ.Σ. ΠΕΤ-ΟΤΕ

102. Συλαϊδής Βασίλης, Μέλος ΔΣ ΕΚΑ, μέλος Δ.Σ. Σωματείου Εργαζομένων ΙΝΤΡΑΚΟΜ

103. Ταλαχούπης Νίκος, μέλος Δ.Σ. Συνδικάτου Οικοδόμων Λάρισας

104. Τζούμας Θανάσης, μέλος Δ.Σ ΕΛΜΕ Ιωαννίνων

105. Τζώρας Αναστάσιος, μέλος Δ.Σ. Συνεταιριστικών Υπαλλήλων Πρέβεζας

106. Τζωρτζιώτης Σταύρος, μέλος Δ.Σ. ΕΛΜΕ Νότιας Αθήνας

107. Τουλγαρίδης Κώστας, πρόεδρος Συλλόγου εκπ/κων ΠΕ  "Κ. Σωτηρίου"

108. Τουμπέλης Βασίλης, πρ. πρόεδρος ΟΣΝΙΕ

109. Τσάκος Μάνθος, γεν. γραμματέας Σωματείου ΣΕΛΜΑ (σωματείο Αττικό Μετρό)

110. Τσουκαράκης Γιάννης, μέλος ΔΣ Συλλόγου Τεχνικών Επιστημόνων Βιομηχανίας (ΣΤΕΒ)

111. Τσουραμάνης Θανάσης, μέλος Δ.Σ. Κλαδικού σωματείου εργαζ. ΟΤΑ ν. Αχαΐας

112. Φουντούκας Μιχάλης, αν. γραμματέας Σωματείου ΣΕΛΜΑ (Αττικό Μετρό)

113. Χαντζή Μαρία, μέλος ΔΣ σωματείου Εκπαιδευτικών Φροντιστηρίων Ιδιωτικής Εκπαίδευσης (ΣΕΦΙΕ) Θεσσαλονίκης

114. Χαρίτος Γιώργος, μέλος Δ.Ε. Παραρτήματος Κρήτης Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων

115. Χριστίδου Χριστίνα, μέλος Δ.Σ. Συλλόγου Εργαζομένων στη ΜΟΔ Α.Ε.

116. Χριστογιάννης Χριστόφορος, πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων Πρόνοιας Ηπείρου

117. Χρυσοχόου Ανδρέας, μέλος Δ.Σ. Εργατικού Κέντρου Ιωαννίνων (σωματείο PRAKTIKER)

118. Χτενάς Κώστας, μέλος Γεν. Σ. Συνδικάτου Οικοδόμων Λάρισας