Ο Γρηγόρης Λαμπράκης (1912 - 22 Μαΐου 1963) υπήρξε γιατρός, αθλητής και πολιτικός της αριστεράς. Μια από τις πιο δυναμικές και σημαντικές προσωπικότητες του ελληνικού αριστερού κινήματος, πρωταγωνίστησε στους αγώνες για την Διεθνή Ύφεση και δολοφονήθηκε για αυτή τη δράση του από παρακρατικούς. Η δολοφονία του υπήρξε ορόσημο και ο ίδιος σύμβολο στους μετέπειτα πολιτικούς αγώνες για την εμπέδωση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην Ελλάδα. Γεννήθηκε στην Κερασίτσα Αρκαδίας, ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Τρίπολη και ύστερα από εξετάσεις γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικεύτηκε στη Γυναικολογία – Μαιευτική και το 1950 αναγορεύτηκε Υφηγητής στην Έδρα της Γυναικολογίας Μαιευτικής. Με τον αθλητισμό ασχολήθηκε από την εφηβική του ηλικία. Μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου κατά τον μεσοπόλεμο κατέκτησε πολλές πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες και κατείχε για 23 χρόνια, από το 1936 ως το 1959, το πανελλήνιο ρεκόρ στο μήκος με επίδοση 7,37 μ. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ. Το 1943 μαζί με άλλους συναθλητές του ίδρυσε την «Ένωση Ελλήνων Αθλητών», η οποία διοργάνωσε αγώνες και με τα έσοδα ενίσχυσε τα συσσίτια. Το 1961 πολιτεύτηκε με την ΕΔΑ ως συνεργαζόμενος υποψήφιος και εκλέχτηκε βουλευτής Πειραιά. Υπήρξε ιδρυτικό και ηγετικό μέλος του Ελληνικού Κινήματος για την Ειρήνη. Το Διεθνές Κίνημα για την Ειρήνη αναπτύχθηκε αμέσως μετά την καταστροφή της Χιροσίμα από την πρώτη ατομική βόμβα. Έτσι, το 1949 ιδρύθηκε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης με τη συμμετοχή πολλών διανοουμένων. Βασικό αίτημα ο αφοπλισμός. Στις 15 Μάη 1955 δημοσιεύεται ιδρυτική διακήρυξη της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ) που υπογράφουν 77 προσωπικότητες της δημόσιας ζωής. Στις 24 Ιούνη του 1962, πραγματοποιείται το Α' Εθνικό Συνέδριο της ΕΕΔΥΕ για την ειρήνη και τον αφοπλισμό με θέματα το Ελληνικό και διεθνές φιλειρηνικό κίνημα, τον αφοπλισμό και την ειρήνη και την απύραυλη Βαλκανική. Το Συνέδριο επανεκλέγει Πρόεδρο της ΕΕΔΥΕ τον Ανδρέα Ζάκκα και αντιπρόεδρο το βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη. Στις 4-7 Γενάρη 1963 η ΕΕΔΥΕ παίρνει μέρος στη Διεθνή Διάσκεψη των κινημάτων για τον αφοπλισμό στην Οξφόρδη. Μετά από προτάσεις του Λαμπράκη, η Διάσκεψη ασχολείται με τα ζητήματα αποπυρηνικοποιημένης ζώνης στα Βαλκάνια, της αντίθεσης του ελληνικού λαού για τη δημιουργία πυραυλικών βάσεων στην Κρήτη και με το ζήτημα των ελλήνων πολιτικών κρατουμένων. Στις 12-15 Απρίλη του 1963 αντιπροσωπεία της ΕΕΔΥΕ με επικεφαλής το Λαμπράκη παίρνει μέρος στην πορεία ειρήνης από το Ολντερμάστον στο Λονδίνο. Ήδη από τις αρχές του 1963, με την καθοδήγηση της ΕΔΑ, συγκροτήθηκε μια επιτροπή που σκοπό είχε να προετοιμάσει των πρώτη Πορεία Ειρήνης που θα ξεκινούσε από το Μαραθώνα και θα κατέληγε στην Πνύκα και ακριβώς γι' αυτό το λόγο ονομάστηκε «Μαραθώνια». Στην επιτροπή συμμετείχε η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη (ΕΕΔΥΕ). Η πορεία ορίστηκε να γίνει στις 21 Απριλίου 1963 αλλά η τότε κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή φρόντισε να την απαγορεύσει, παρά το γεγονός ότι τέτοιες εκδηλώσεις γίνονταν σε ολόκληρη την Ευρώπη και το αντιπυρηνικό κίνημα λάμβανε τεράστιες διαστάσεις. Στην Ελλάδα, η λέξη «Ειρήνη» παρέμενε απαγορευμένη. Παρόλα αυτά η Α' μαραθώνια πορεία ειρήνης πραγματοποιείται. Όλος ο κρατικός και παρακρατικός μηχανισμός είχε κινητοποιηθεί με σκοπό να εμποδίσει τις χιλιάδες που εισρέουν από κάθε γωνιά της χώρας. Η περιφρόνηση της απαγόρευσης από τον λαό προκάλεσε παρατεταμένες συμπλοκές με 2000 συλλήψεις και 300 τραυματίες. Ο Γρ. Λαμπράκης κατεβαίνει στο αυτοκίνητό του όπου τοποθετεί ένα μαύρο πανί με το σήμα του πυρηνικού αφοπλισμού και τη λέξη ΕΛΛΑΣ. Το ίδιο πανί κρατούσε πριν από 11 στην πασχαλινή πορεία ειρήνης του Ολντερμάστον. Καταφέρνει να περάσει όλα τα μπλόκα που ήταν στημένο σε όλη τη διαδρομή για τον Μαραθώνα. Τελικά, ύστερα από πλήθος εμποδίων, προκλήσεων και απαγορεύσεων, ο Λαμπράκης κατάφερε να υψώσει στον τύμβο του Μαραθώνα το λάβαρο του αγώνα για τον αφοπλισμό, που κουβαλούσε μαζί του. Ξεκίνησε συμβολικά την πορεία από τον Μαραθώνα προς την Πνύκα. Άλλοτε τρέχοντας και άλλοτε περπατώντας με το πανό στα χέρια του και κάτω από τις απειλές χωροφυλάκων και παρακρατικών, με συχνές στάσεις και συμπλοκές κατάφερε να φτάσει ως τη διασταύρωση της Ραφήνας.
Εκεί οι αρχές ασφαλείας και οι τραμπούκοι θα επιχειρήσουν να τον σταματήσουν, αλλά η προσπάθειά τους θα αποτύχει χάρη στην επέμβαση όσων τον συνοδεύουν, των δημοσιογράφων και κατοίκων της περιοχής. Ο Λαμπράκης και οι συνοδοί του θα συνεχίσουν. Κοντά στο Πικέρμι θα συλληφθούν όλοι όσοι τον ακολουθούν, πλην του ιδίου και της Γ. Λιναρδάτου. Κοντά στο Χαρβάτι θα συλληφθεί και ο Λαμπράκης και θα εγκαταλειφθεί στη Νέα Ιωνία. Η φωτογραφία του έκανε το γύρο του κόσμου και τον έκανε διεθνώς γνωστό. Αμέσως μετά μετέβη στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα. Στόχος των διαδηλωτών ήταν η βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία βρισκόταν στην αγγλική πρωτεύουσα προκειμένου να παραστεί σε βασιλικούς γάμους. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης με όλη αυτήν τη δράση του αναδείχθηκε στον πιο λαμπρό πολιτικό του δημοκρατικού και αριστερού κινήματος της εποχής. Σύντομα όμως θα δεχθεί την εκδικητικότητα του καθεστώτος. Το βράδυ της 22 Μαΐου 1963 ο Λαμπράκης μίλησε σε εκδήλωση που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη. Πριν ακόμα η εκδήλωση ξεκινήσει, πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, κραυγάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους προσέρχονταν στην αίθουσα για να πάρουν μέρος σε αυτή. Άλλοι αστυνομικοί, ένστολοι, αν και παρόντες σε μεγάλο αριθμό δεν λάμβαναν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη. Μάλιστα, ένας παρακρατικός κατόρθωσε να χτυπήσει το Λαμπράκη στο κεφάλι με ρόπαλο κατά την είσοδό του στην αίθουσα της εκδήλωσης, τραυματίζοντάς τον ελαφρά. Σοβαρά, αντίθετα, τραυματίστηκε ένας άλλος αριστερός βουλευτής, ο Γιώργος Τσαρουχάς. Κατά την έξοδο από την αίθουσα μετά το τέλος της εκδήλωσης στο χώρο βρίσκονταν μόνο αστυνομικοί και παρακρατικοί. Τότε εμφανίστηκε ένα τρίκυκλο από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τον έριξε στο έδαφος. Κανείς αστυνομικός δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν το χτύπημα, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον αιμόφυρτο Λαμπράκη. Τους δολοφόνους συνέλαβε ένας πλασιέ, ο Μανόλης Χατζηαποστόλου, που πήδησε αστραπιαία στην καρότσα του τρίκυκλου, χτυπήθηκε μαζί τους και τους παρέδωσε σε έναν αστυνομικό που δεν γνώριζε το συμβάν. Ο οδηγός ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο δολοφόνος ο Μανώλης Εμμανουηλίδης. Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση. Πέθανε τέσσερις μέρες αργότερα. Η δολοφονία του προκάλεσε τεράστια πολιτική κρίση. Ο κεντρώος και αριστερός τύπος έγραφε για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας φόνο κατηγορούσε την κυβέρνηση. Την κηδεία του Λαμπράκη παρακολούθησε πλήθος 500.000 ανθρώπων, μέσα σε τεταμένο κλίμα. Η επίσημη εκδοχή της χωροφυλακής ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε αρχικά και η κυβέρνηση. Ακολούθησαν ανακρίσεις από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη και τον αντιεισαγγελέα Δημήτριο Παπαντωνίου. Και οι δύο αντιμετώπισαν την προκλητική παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και μετέπειτα πρωθυπουργού της Χούντας Κ. Κόλλια και την παρελκυστική τακτική της χωροφυλακής η οποία απέκρυβε κρίσιμα στοιχεία. Παρόλα αυτά η ανακριτική επιτροπή επέμεινε στο έργο της. Αποκάλυψε το τεράστιο δίκτυο παρακρατικών αποτελούμενο από σημαντικά στελέχη της χωροφυλακής και το προσχεδιασμένο της δολοφονίας. Η κυβέρνηση Καραμανλή παραιτείται κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή και όλοι οι κατηγορούμενοι για τη δολοφονία συλλαμβάνονται. Ακολουθούν εκλογές στις οποίες αναδεικνύεται κυβέρνηση η Ένωση Κέντρου. Ιδρύεται η Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης και σύντομα μαζί με τη νεολαία της ΕΔΑ ιδρύεται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκης με ηγέτη τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης αποτέλεσε έτσι ένα ηρωικό και ηθικό παράδειγμα για τον δημοκρατικό κόσμο. Το όνομά του ακούγεται σχεδόν πάντα σε κάθε νεολαιϊστική κινητοποίηση. Η ιστορία του έγινε βιβλίο από τον Βασίλη Βασιλικό, το Ζήτα, και αμέσως γυρίστηκε ταινία στη Γαλλία από τον Κώστα Γαβρά.
Εκεί οι αρχές ασφαλείας και οι τραμπούκοι θα επιχειρήσουν να τον σταματήσουν, αλλά η προσπάθειά τους θα αποτύχει χάρη στην επέμβαση όσων τον συνοδεύουν, των δημοσιογράφων και κατοίκων της περιοχής. Ο Λαμπράκης και οι συνοδοί του θα συνεχίσουν. Κοντά στο Πικέρμι θα συλληφθούν όλοι όσοι τον ακολουθούν, πλην του ιδίου και της Γ. Λιναρδάτου. Κοντά στο Χαρβάτι θα συλληφθεί και ο Λαμπράκης και θα εγκαταλειφθεί στη Νέα Ιωνία. Η φωτογραφία του έκανε το γύρο του κόσμου και τον έκανε διεθνώς γνωστό. Αμέσως μετά μετέβη στο Λονδίνο για να συμπαρασταθεί στους Έλληνες και Άγγλους διαδηλωτές που ζητούσαν την απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων στην Ελλάδα. Στόχος των διαδηλωτών ήταν η βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία βρισκόταν στην αγγλική πρωτεύουσα προκειμένου να παραστεί σε βασιλικούς γάμους. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης με όλη αυτήν τη δράση του αναδείχθηκε στον πιο λαμπρό πολιτικό του δημοκρατικού και αριστερού κινήματος της εποχής. Σύντομα όμως θα δεχθεί την εκδικητικότητα του καθεστώτος. Το βράδυ της 22 Μαΐου 1963 ο Λαμπράκης μίλησε σε εκδήλωση που διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη. Πριν ακόμα η εκδήλωση ξεκινήσει, πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, κραυγάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους προσέρχονταν στην αίθουσα για να πάρουν μέρος σε αυτή. Άλλοι αστυνομικοί, ένστολοι, αν και παρόντες σε μεγάλο αριθμό δεν λάμβαναν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη. Μάλιστα, ένας παρακρατικός κατόρθωσε να χτυπήσει το Λαμπράκη στο κεφάλι με ρόπαλο κατά την είσοδό του στην αίθουσα της εκδήλωσης, τραυματίζοντάς τον ελαφρά. Σοβαρά, αντίθετα, τραυματίστηκε ένας άλλος αριστερός βουλευτής, ο Γιώργος Τσαρουχάς. Κατά την έξοδο από την αίθουσα μετά το τέλος της εκδήλωσης στο χώρο βρίσκονταν μόνο αστυνομικοί και παρακρατικοί. Τότε εμφανίστηκε ένα τρίκυκλο από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τον έριξε στο έδαφος. Κανείς αστυνομικός δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν το χτύπημα, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον αιμόφυρτο Λαμπράκη. Τους δολοφόνους συνέλαβε ένας πλασιέ, ο Μανόλης Χατζηαποστόλου, που πήδησε αστραπιαία στην καρότσα του τρίκυκλου, χτυπήθηκε μαζί τους και τους παρέδωσε σε έναν αστυνομικό που δεν γνώριζε το συμβάν. Ο οδηγός ήταν ο Σπύρος Γκοτζαμάνης και ο δολοφόνος ο Μανώλης Εμμανουηλίδης. Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο σε κωματώδη κατάσταση. Πέθανε τέσσερις μέρες αργότερα. Η δολοφονία του προκάλεσε τεράστια πολιτική κρίση. Ο κεντρώος και αριστερός τύπος έγραφε για οργανωμένο σχέδιο δολοφονίας φόνο κατηγορούσε την κυβέρνηση. Την κηδεία του Λαμπράκη παρακολούθησε πλήθος 500.000 ανθρώπων, μέσα σε τεταμένο κλίμα. Η επίσημη εκδοχή της χωροφυλακής ήταν ότι επρόκειτο για τροχαίο ατύχημα και αυτήν υιοθέτησε αρχικά και η κυβέρνηση. Ακολούθησαν ανακρίσεις από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη και τον αντιεισαγγελέα Δημήτριο Παπαντωνίου. Και οι δύο αντιμετώπισαν την προκλητική παρέμβαση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και μετέπειτα πρωθυπουργού της Χούντας Κ. Κόλλια και την παρελκυστική τακτική της χωροφυλακής η οποία απέκρυβε κρίσιμα στοιχεία. Παρόλα αυτά η ανακριτική επιτροπή επέμεινε στο έργο της. Αποκάλυψε το τεράστιο δίκτυο παρακρατικών αποτελούμενο από σημαντικά στελέχη της χωροφυλακής και το προσχεδιασμένο της δολοφονίας. Η κυβέρνηση Καραμανλή παραιτείται κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή και όλοι οι κατηγορούμενοι για τη δολοφονία συλλαμβάνονται. Ακολουθούν εκλογές στις οποίες αναδεικνύεται κυβέρνηση η Ένωση Κέντρου. Ιδρύεται η Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης και σύντομα μαζί με τη νεολαία της ΕΔΑ ιδρύεται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκης με ηγέτη τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης αποτέλεσε έτσι ένα ηρωικό και ηθικό παράδειγμα για τον δημοκρατικό κόσμο. Το όνομά του ακούγεται σχεδόν πάντα σε κάθε νεολαιϊστική κινητοποίηση. Η ιστορία του έγινε βιβλίο από τον Βασίλη Βασιλικό, το Ζήτα, και αμέσως γυρίστηκε ταινία στη Γαλλία από τον Κώστα Γαβρά.
1 σχόλιο:
Εάν θες γράψε κάτι και για τις θέσεις που είχε πάρει σε σημαντικά ζητήματα του κομμουνιστικού κινήματος.
Δημοσίευση σχολίου