Κώστας Κολιγιάννης

Ο Κώστας Κολιγιάννης (Ελλοπία Βοιωτίας, 1909; – Βουδαπέστη, 5 Σεπτεμβρίου 

1979) υπήρξε στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) και γραμματέας 

του την περίοδο 1957 - 1972. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο  Αθηνών. Εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ την δεκαετία του 1930. Κατά τη διάρκεια της μεταξικής  δικτατορίας συνελήφθη και φυλακίστηκε  στις φυλακές της Ακροναυπλίας μαζί με άλλους κομμουνιστές. Μεταφέρθηκε στις 

φυλακές της Πύλου, απ’ όπου δραπέτευσε  το 1943. Ανέλαβε την καθοδήγηση της Κομματικής 

Οργάνωσης Ηπείρου και έγινε στέλεχος  του ΕΛΑΣ, με το ψευδώνυμο Παύλος Αρβανίτης. 

Το 1945 εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος και το 1949 τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. 

Έλαβε ενεργά μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο.  Ανέλαβε Πολιτικός Επίτροπος του Δημοκρατικού 

Στρατού της Ελλάδας (ΔΣΕ) Ηπείρου και  το 1948 υποστράτηγος και Πολιτικός Επίτροπος 

του ΔΣΕ Νότιας Ελλάδας. Με την υποχώρηση  εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι. Το ΚΚΕ 

στην Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται σε  παρανομία και υπό διωγμό. Χιλιάδες μέλη 

του βρίσκονται στις φυλακές ή στην εξορία,  όπως στο Μακρονήσι ή στον Αη Στράτη. Ωστόσο 

συνεχίζει την παράνομη δράση του. Χιλιάδες  είναι επίσης τα μέλη και τα στελέχη του 

που βρίσκονται στη Σοβιετική Ενωση, ιδιαίτερα  στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν και στις 

άλλες Λαϊκές Δημοκρατίες. Η έδρα της ΚΕ  του ΚΚΕ βρίσκεται στο Βουκουρέστι. Η ηγεσία 

του Ζαχαριάδη δεν αποδέχεται τις ευθύνες  και το βάρος της ήττας, τις μεταφέρει 

με ειδική δίκη σε άλλα στελέχη, όπως οι  Βαφειάδης, Παρτσαλίδης κ.α., και καλεί 

τα μέλη του Κόμματος να βρίσκονται με  το «όπλο παρά πόδας». Τον Οκτώβριο του 

1952 ο Κ. Κολιγιάννης εξελέγη μέλος του  Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ. Το 1955 οι αλλαγές 

στη Σοβιετική Ένωση, με την επικράτηση  του Ν. Χρουτσόφ και την αποσταλινοποίηση 

μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, αλλά και  η ανάγκη προσαρμογής του ΚΚΕ σε μια νέα 

πολιτική γραμμή προσαρμοσμένη στα νέα  δεδομένα της ήττας, προκαλεί νέες περιπέτειες 

στο ΚΚΕ, καθώς έρχεται σε πλήρη αντίθεση  με την γραμμή του Ζαχαριάδη. Έτσι προκαλείται 

η λεγόμενη εξέγερση στην Τασκένδη, πόλη  που φιλοξενούσε χιλιάδες πολιτικούς 

πρόσφυγες, ανάμεσα στους οποίους και  βασικά καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ. 

Εκεί στελέχη και μέλη του ΚΚΕ αρνούνται  την αλλαγή πλεύσης του Διεθνούς και του Ελληνικού Κομμουνιστικού Κινήματος καταγγέλλοντας  την ηγεσία του ΚΚΣΕ για αναθεωρητισμό-«ρεβιζιονισμό».  Το Φλεβάρη του 1956 έγινε το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ. Εκ μέρους του ΚΚΕ στο Συνέδριο  ήταν οι Ζαχαριάδης και Γκρόζος. Στη Μόσχα καταφτάνει και ο Μπαρζιώτας, μέλος της  Κ.Ε. Οι φιλοχρουστσοφικοί συστήνουν "Διεθνή Επιτροπή" αποτελούμενη από 6 ΚΚ, με επικεφαλής τον Κοουσίνεν (ΚΚΣΕ) και τον Γκεόργκι Γκεοργκίου-Ντεζ (ΚΚ Ρουμανίας),  για να "δικάσουν" κατά κάποιον τρόπο το ΚΚΕ και να ερευνήσουν τα "λάθη σεχταριστικού  χαραχτήρα" στα οποία είχε υποπέσει.  Ο Ζαχαριάδης δεν αναγνωρίζει την επιτροπή  αυτή και τίθεται "υπό περιορισμό" μαζί με τα άλλα στελέχη. Το Μάρτη του '56  γίνεται στο Βουκουρέστι η 6η Ολομέλεια εν απουσία του Ζαχαριάδη. Σ' αυτή συμμετείχαν  και μια σειρά διαγραμμένα μέλη της Κ.Ε., οι οποίοι είχαν καθαιρεθεί από τον Ζαχαριάδη  το 1951. Ο Κολιγιάννης υπήρξε από τους πρωτεργάτες και κύριος εκπρόσωπος της αναθεώρησης.  Στην ολομέλεια ασκήθηκε δριμύτατη κριτική στη ζαχαριαδική ηγεσία, για τη μέχρι τότε  γραμμή του ΚΚΕ, η οποία χαρακτηρίστηκε ως "σεχταριστική" και "τυχοδιωκτική".  Ασκήθηκε κριτική στην "απομονωτική" 

στάση του ΚΚΕ απέναντι στα κόμματα του  "κέντρου" , την αποχή στις εκλογές του '46, τονίστηκε ξανά η θέση του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ για τις δυνατότητες "ειρηνικού περάσματος στο σοσιαλισμό", αποκαταστάθηκε  ο Τίτο. Η νέα ομάδα με αρχηγό τον Κολιγιάννη αναλαμβάνει ουσιαστικά τη διοίκηση του  Κόμματος ως Προσωρινό Γραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ και προσπαθεί να επιβληθεί στο  Κόμμα και ιδιαίτερα στην Τασκένδη. Κατά την 7η Ολομέλεια της Κ.Ε. το Φλεβάρη του 1957 ορίζεται και επίσημα πλέον γραμματέας. Η νέα ηγεσία, αποδεχόμενη πια την ήττα, αναζητά στα πλαίσια της νέας στρατηγικής της ειρηνικής συνύπαρξης και της «εθνικής δημοκρατικής αλλαγής», προσαρμοσμένης στους δεδομένους πολιτικούς και ιδεολογικούς συσχετισμούς δύναμης, μια νέα πολιτική πρόταση. Η νέα γραμμή βοηθά το αριστερό κίνημα στην Ελλάδα να αναπτυχθεί κυρίως μέσα από την ΕΔΑ, ενώ το ΚΚΕ παραμένει παράνομο. Αυτό όμως έχει την κύρια ευθύνη της χάραξης της πολιτικής γραμμής. Ουσιαστικά, λειτουργούν δύο Κεντρικές Επιτροπές, μία στην Ελλάδα, του «Εσωτερικού», και μία στο Βουκουρέστι, του «Εξωτερικού». Δημιουργούνται δύο διαφορετικές αντιλήψεις για τον τρόπο σύναψης συμμαχίας με το Κέντρο. Για την πλειοψηφία του Εξωτερικού προείχε η αυτονομία της Αριστεράς μέσα στο κοινό μέτωπο. Στη μειοψηφία και στο εσωτερικό προείχε η στήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών που είχαν δρομολογηθεί το 1963, έστω και εάν ηγεμόνευε προσωρινά το Κέντρο. Επίσης, οι του «Εσωτερικού» διαφωνούσαν με την πρόταση για ίδρυση αυτόνομων πυρήνων του ΚΚΕ υποστηρίζοντας την ανάγκη αποδέσμευσης της ΕΔΑ από το ΚΚΕ. Επίσης, διέβλεπαν την ανάγκη αποδέσμευσης του ΚΚΕ από το ΚΚΣΕ. Έτσι, Το 1965, ο Κολιγιάννης ήρθε σε ρήξη με τον Μήτσο Παρτσαλίδη και άλλα στελέχη του ΚΚΕ για το θέμα της σύνθεσης της ΚΕ από εκπροσώπους του «εσωτερικού» (τα μέλη του εκτός νόμου ΚΚΕ που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα, κυρίως μέσω της ΕΔΑ) και εκπροσώπους του «εξωτερικού» (τους πολιτικούς προσφύγες στην Ανατολική Ευρώπη). Η επέμβαση της ΕΣΣΔ στην Ουγγαρία το 1968 αποτελεί τη βάση για την οξύτερη ανάδειξη των διαφωνιών. Οπότε κατά την 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στο Βουκουρέστι τον Φεβρουάριο του 1968, ο φιλοσοβιετικός Κολιγιάννης και η ομάδα του κατάφεραν να επικρατήσουν, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί το κόμμα σε διάσπαση και να δημιουργηθεί τελικά το ΚΚΕ Εσωτερικού από τους διαφωνούντες. Κώστας Κολιγιάννης χάνει μετά το '68, κάθε απήχηση εντός κόμματος. Ο ίδιος όμως παρέμενε αγκιστρωμένος στη θέση του. Ο ρόλος του είχε αποδυναμωθεί σοβαρά δημιουργώντας στην καθοδήγηση του ΚΚΕ παραλυτικά φαινόμενα. Κάποια μέλη του τότε Πολιτικού Γραφείου είχαν θέσει το θέμα στο ΚΚΣΕ. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, οι Σοβιετικοί είχαν βολιδοσκοπήσει για τη θέση του ηγέτη του ΚΚΕ στελέχη της Αριστεράς όπως ο κ. Μ. Γλέζος, ο κ. Μ. Θεοδωράκης και ο Ηλίας Ηλιού, αλλά δεν συμφώνησαν. Η προσοχή τους περιήλθε στο νέο τότε μέλος του ΠΓ (εντάχθηκε σε αυτό στη 16η Ολομέλεια που έγινε τον Ιούνιο του 1972 στη Βουδαπέστη και ενώ αυτός βρισκόταν στην Ελλάδα, αποφυλακισμένος από τη Λέρο μετά την αμνηστία, να ανασυγκροτεί τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ) και άφθαρτο από τις εσωκομματικές διαμάχες Χ. Φλωράκη. Σε σύσκεψη του ΠΓ που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα μεταξύ Οκτωβρίου (που διέφυγε στο εξωτερικό) και Δεκεμβρίου (που συνήλθε η 17η Ολομέλεια), παρουσία των πανίσχυρων Μιχαήλ Σουσλόφ και Μιχαήλ Πονομαριόφ από το ΚΚΣΕ και από την πλευρά του ΚΚΕ των Κώστα Κολιγιάννη, Κώστα Λουλέ, Απόστολου Γκρόζου, Κώστα Τσολάκη, Λεωνίδα Στρίγγου, Γεράσιμου Στεφανάτου, Παναγιώτη Υφαντή και του ίδιου του Φλωράκη, ετέθη το θέμα ευθέως από τους Σοβιετικούς. Ο Κολιγιάννης αντιλήφθηκε ότι δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια και αποδέχθηκε τη μοίρα του. Οταν τον ρώτησαν ποιον θα έβλεπε για αντικαταστάτη του, εκείνος πρότεινε τον Γρηγόρη Φαράκο. Αλλά ο Φαράκος παρέμενε φυλακισμένος και άρα το κόμμα θα έμενε ακέφαλο. Ο «κλήρος» έτσι έπεσε στον Φλωράκη, ο οποίος, εκτός από επιφανές στέλεχος του ΔΣΕ, εθεωρείτο «άφθαρτος» καθώς δεν είχε συνδέσει το όνομά του ούτε με την κρίση του 1956 (καθαίρεση Ζαχαριάδη, γεγονότα Τασκένδης κτλ.) ούτε με τη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ την περίοδο 1958-1960 ούτε με τη διάσπαση του 1968. Η αντίστροφη μέτρηση για τον Κολιγιάννη είχε αρχίσει. Απαλλάχθηκε «για λόγους υγείας» ώστε να φανεί ως ομαλή η διαδοχή στο τιμόνι του κόμματος (στην πραγματικότητα υπέβαλε παραίτηση... προτού τον παραιτήσουν). Σε αυτές τις συνθήκες συνήλθε η 17η Ολομέλεια της ΚΕ στη Βουδαπέστη, με τον Φλωράκη παρόντα, καθώς κατάφερε να διαφύγει κάτω από τη μύτη των αρχών ασφαλείας της χούντας, με μουστάκι πλέον, μέσω Παρισιού. Ο Κολιγιάννης έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στην Ουγγαρία, όπου και πέθανε στις 5 Σεπτεμβρίου 1979. Η κηδεία του και η ταφή της σωρού του έγιναν λίγες ημέρες μετά στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Ελλοπία Βοιωτίας.