Ο Μαρίνος Αντύπας

Ο Μαρίνος Αντύπας (Φερεντινάτα, Κεφαλονιά,
1872 - Πυργετό Λάρισας, 8 Μαρτίου 1907) υπήρξε
μία από τις πιο σημαντικές πρωτοπόρες
φυσιογνωμίες του ουτοπιστικού σοσιαλιστικού
και αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα.
Η δολοφονία του υπήρξε για πολλές δεκαετίες
σύμβολο των κοινωνικών αγώνων, κυρίως
των αγροτών. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του
Σπύρου Αντύπα και της Αγγελίνας το γένος
Κλαδά από το Αργοστόλι. Αδέλφια του ήταν
ο Μπάμπης ή (Μπαούτας) και η Αδελαίς. Γιος
γλύπτη και από φτωχή οικογένεια φοίτησε
στο Γυμνάσιο Αργοστολίου και γράφτηκε
στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εκεί συνδέεται με τους σοσιαλιστικούς
κύκλους των συμπατριωτών του και συμμετέχει
στον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο του
Καλλέργη. Ο Σύλλογος εξέδιδε την εφημερίδα
Σοσιαλιστής και είχε στο ενεργητικό του
εκδηλώσεις και διώξεις. Όταν ξέσπασε
η κρητική επανάσταση ο Αντύπας ακολούθησε
τον Καλλέργη στην Κρήτη και συμμετείχε
σε αυτή. Μάλιστα, τραυματίστηκε και για
αυτό επέστρεψε στην Αθήνα. Το 1897 ήταν
από τους διοργανωτές διαδήλωσης στην
Ομόνοια, στην οποία καταγγέλλονταν ο
Θρόνος και οι Μεγάλες Δυνάμεις για την
ήττα από τους Οθωμανούς στον αποκαλούμενο
«ατυχή πόλεμο». Για τη δράση του αυτή
συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάστηκε
στις 8 Ιανουαρίου 1898 σε ενός χρόνου φυλάκιση.
Η υπ΄αριθ. 4176 διαταγή του Υπουργείου Δικαιοσύνης
δίνει αυστηρή εντολή «Να μπει ο Αντύπας
στην απομόνωση και να μην συνδιαλέγεται
κανένας μαζί του. Σε περίπτωση μη συμμορφώσεως
του Αντύπα προς τα παραπάνω να τον δέσουν
μέσα στο κελί και να τον θέσουν «υπό άναλον
δίαιτα». Το επίσημο κράτος με λίγα λόγια
διέταξε εγγράφως τον βασανισμό του Αντύπα.
Με την αποφυλάκισή του επέστρεψε στην
Κεφαλονιά, χωρίς το πτυχίο της Νομικής στα χέρια
του,. Την ίδια εποχή τον βρίσκουμε
να βοηθάει τον πατέρα του, ο οποίος ήταν
μαραγκός αλλά και ξυλογλύπτης, ένα από
τα τέμπλα του είναι του Αγίου Γρηγορίου
στο Χαμόλακο Πυλάρου. Τότε γνώρισε την
Βασιλικούλα Καλομοίρη κόρη σταφιδέμπορα
από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί
εξέδωσε στα 1900 την εφημερίδα Ανάστασις,
η οποία προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις
και ως εκ τούτου διακόπηκε η έκδοσή της
από το πρώτο φύλλο. Το 1903 επισκέφθηκε
στο Βουκουρέστι τον θείο του Γεώργιο
Σκιαδαρέση. Του πρότεινε να αγοράσει
γη στον Θεσσαλικό κάμπο και αυτός μαζί
με τον συμπατριώτη του Αριστείδη Μεταξά
αγόρασε 300.000 στρ. Με την επιστροφή του
στην Κεφαλλονιά επανεκδίδει την εφ. Ανάστασις.
Την γράφει σχεδόν εξ ολοκλήρου μόνος
του. Αποσκοπεί στην ίδρυση Λαϊκών Αναγνωστηρίων
ως πυρήνων που θα μπορούσαν να μετεξελιχθούν
σε ένα Ριζοσπαστικό Κόμμα. Καταφέρνει
να ιδρύσει το Λαϊκό Αναγνωστήριο η «Ισότης».
Ο ίδιος ο Αντύπας το διήυθυνε δημιουργώντας και νέα προβλήματα
στις αρχές, που τον οδηγούν σε δίκη, η
οποία όμως είχε ως αποτέλεσμα την αθώωσή
του. Το 1906 έθεσε υποψήφιος βουλευτής
και το λαϊκό αναγνωστήριο έγινε το εκλογικό
του κέντρο. Την ίδια χρονιά βαφτίζει στην
Κεφαλλονιά τα παιδιά ενός φίλου του και
ενός βοηθού του πατέρα του δίνοντάς τους
τα ονόματα... Αναρχία και Επανάσταση. Οι
γονείς των παιδιών, αλλάζουν ύστερα από
χρόνια τα ονόματα και μετατρέπουν το
Αναρχία σε Αννα και το Επανάσταση σε...
Ανάσταση. Προκάλεσε την αντίδραση
των συντηρητικών του νησιού και με πολλούς
τρόπους η δράση του παρεμποδίστηκε. Κατάφερε
να συγκεντρώσει 25000 ψήφους, αλλά απέτυχε
να εκλεγεί. Τότε αναχώρησε για τη Θεσσαλία.
Ο διάδοχός του Σπύρος Αρσένης ίδρυσε
παραρτήματα σε όλα τα χωριά και τις κωμοπόλεις
της Κεφαλλονιάς. Ο κύκλος του Αντύπα κατάφερε
να δημιουργήσει μια νέα παράδοση ριζοσπαστισμού
στο νησί, η οποία θα προσφέρει νέες γενιές
αγωνιστών τις επόμενες δεκαετίες. Το
ιδεολογικό του στίγμα είναι διαμορφωμένο
από ένα μείγμα σοσιαλιστικών ιδεών επηρεασμένο
από διαβάσματα στον Τολστόι, Κροπότκιν,
Μπέμπελ, Ζολά, τις διάφορες σοσιαλιστικές
και αναρχικές ομάδες της Πάτρας και της
Αθήνας. Βάση όμως της σκέψης του αποτελεί
ο γιακωβίνικος επαναστατικός ριζοσπαστισμός,
όπως αυτός αποκρυσταλλώθηκε στα Επτάνησα
τον 19^ο αι.. Τα σχέδια για Αναγνωστήρια
που θα μετεξελιχθούν σε Κόμμα και τα χαρακτηριστικά
τους παραπέμπουν ακριβώς στις Γιακωβίνικες
Λέσχες. Τα συνθήματα για Ελευθερία –
Ισότητα – Αδελφότητα κυριαρχούν στα
κείμενά του, ο ριζοσπαστικός πατριωτισμός
του παραπέμπουν στη Γαλλική επανάσταση,
ενώ τα συνθήματα για «ηθική επανάσταση»
στους σύγχρονους γάλλους κληρονόμους
της. Η αναφορά στην ορθόδοξη θρησκεία
και τον ελληνισμό στους επτανήσιους.
Η άρνηση του στρατού στους αναρχικούς
και το κοινωνιστικό του πρόγραμμα στους
σύγχρονούς του έλληνες σοσιαλιστές.

Στη Θεσσαλία αναλαμβάνει την επιστασία 
του κτήματος και αναπτύσσει έντονη δράση
εναντίον των τσιφλικάδων. Σύμμαχος σε αυτές του τις ενέργειες
βρίσκει τον θείο του, που, παρ’ ότι μεγαλοϊδιοκτήτης,
συναινεί στις ενέργειες του Αντύπα για
περισσότερες παροχές στους κολίγους.
Κάθε μέρα έκανε περιοδεία στα τσιφλίκια
και προπαγάνδιζε την απαλλοτρίωσή τους. Ο Γ. Καψάλης στο βιβλίο του
«Μαρίνος Αντύπας» αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Είναι Κυριακή απόγευμα,
ένας τελάλης φωνάζει στους δρόμους
του χωριού για τη σύναξη των κατοίκων
στην πλατεία. Και είναι εκεί συνταγμένοι
άντρες - γυναίκες. Τους μιλάει πως ο
Σκιαδαρέσης, ο ιδιοκτήτης, τους χαρίζει
τα χρέη, αφού κι αυτός μεσολάβησε. Πως
από φέτος (1906) και κάθε χρόνο θα παραδίνουν
μόνο το 25% της σοδειάς τους στον ιδιοκτήτη
– και όχι το 75%, όπως έκαναν ώς τότε. Και
πως, όσοι θέλουν, μπορούν – με λογική
τιμή – να αγοράσουν όσα στρέμματα θέλουν
και να γίνουν ιδιοκτήτες οι ίδιοι. Πανζουρλισμός
από εκδηλώσεις χάρης κι ευγνωμοσύνης.
Τον θεωρούν “θεό” τους. Δεν προφταίνουν
να τον αγκαλιάζουν και να τον φιλούν άντρες,
γυναίκες, γεροντάκια, κοπέλες και παιδιά.
Τους αναγγέλλει επίσης ότι στο Λασποχώρι
θα ιδρύσει Γεωργική Σχολή...».

Αποκορύφωμα της προσπάθειάς του
ήταν το συλλαλητήριο στο Λασποχώρι
αρχές του 1907. Η αναστάτωση αυτή προκάλεσε
την αντίδραση των τσιφλικάδων.
Πρώτα δέχτηκε παρενοχλήσεις
από την αστυνομία και στη
συνέχεια από τη χωροφυλακή. Συνελήφθη
και σε έναν γαιοκτήμονα της περιοχής,
που ήταν ταυτόχρονα και βουλευτής, τον
Αγαμέμνωνα Σλήμαν, γιο του Ερρίκου Σλήμαν.
Στις 9 Μαρτίου 1907 ο Ιωάννης Κυριάκος, επιστάτης
του Σλήμαν, τον δολοφόνησε μετά από έντονη
λογομαχία.  Ο δολοφόνος παίρνει γι’ αυτή
την πράξη την αμοιβή των 12.200 δραχμών.
Ο θάνατός του προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση.
Τάφηκε στο χώρο εκείνο που αγωνίστηκε.
Οι αρχές κάλυψαν τον δολοφόνο του. Ο θείος
του Σκιαδαρέσης, πικραμένος για το χαμό
του ανιψιού του πούλησε το τσιφλίκι κι
έφυγε. Οργή που συσσωρευόταν όμως για
χρόνια στην Θεσσαλία κάρπισε 3 χρόνια
αργότερα στην εξέγερση του Κιλελέρ. Ο
Αντύπας ήταν ο μεγάλος πρόδρομός του.