Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος (Γαρμπελιά ή Σελίτσα Αβίας-Οιτύλου 1817 – Αθήνα 1883) υπήρξε ένας ευθυτενής, ψύχραιμος και εξαιρετικά τολμηρός πολιτικός. Ταυτίστηκε με την προσάρτηση της Άρτας-Θεσσαλίας, την πάταξη της ληστείας και την πρώτη μεγάλη διανομή γαιών. Γιος του αγωνιστή της Επανάστασης της Ανεξαρτησίας Σπυρίδωνα Γαλάνη Κουμουνδουράκη,γνωστής επιφανούς οικογένειας της Μεσσηνιακής Μάνης, φοίτησε στο γυμνάσιο Ναυπλίου και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Άσκησε τη δικηγορία για ένα μικρό διάστημα στην Καλαμάτα, όπου μάλιστα αναδείχθηκε αντιεισαγγελέας πρωτοδικών. Το 1841 λαμβάνει ενεργά μέρος στην Κρητική Επανάσταση, όπου μάλιστα κινδύνεψε στη μάχη του Αποκορώνου. Το 1853 αποποιείται τη δικαστική σταδιοδρομία και εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής Μεσσήνης. Διετέλεσε 18 φορές Υπουργός (Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Εκκλησιαστικών, Δημόσιας Εκπαίδευσης) και δύο φορές πρόεδρος της Βουλής. Συμμετείχε στις κυβερνήσεις Δημ. Βούλγαρη και Ανδ. Μιαούλη ως υπουργός Οικονομικών (τότε έρχεται μάλιστα σε ρήξη με τη Βασίλισσα για το ζήτημα της διαδοχής, παραιτείται και συντάσσεται με την αντιδυναστική παράταξη), σε κυβερνήσεις του Δ. Βούλγαρη επί της Μεσοβασιλείας ως υπουργός Δικαιοσύνης συμβάλλοντας στην εμπέδωση της τάξης και σε κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Κανάρη. Αναλαμβάνει πρωθυπουργός για πρώτη φορά το Μάρτιο του 1865 ως επικεφαλής ενός νέου αυτόνομου κόμματος, στο οποίο συσπείρωνε φερέλπιδες πολιτικούς, όπως ο Δηλιγιάννης, ο Τρικούπης, ο Ζαΐμης και με τους οποίους ήρθε αργότερα σε ρήξη. Ακολουθούν άλλες 9 πρωθυπουργίες. Το Κόμμα του Κουμουνδούρου συνέδεε την αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού και εσωτερικής ανάπτυξης με την αύξηση των φόρων και την αύξηση των ροών ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις. Ο Κουμουνδούρος υποστηρίζοντας την αρχή του ελεύθερου εμπορίου ήταν κατηγορηματικά αντίθετος στην αύξηση των τελωνειακών δασμών. Μείωσε σημαντικά τους δασμούς στις πρώτες ύλες ενισχύοντας τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας. Για την ανάγκη του εκσυγχρονισμού υποστήριξε και εφάρμοσε το θεσμό της μόνιμης δημοσιουπαλληλίας. Στην πολιτική του δεσπόζουσα θέση κατείχε η επέκταση του χερσαίου δικτύπου μεταφορλών και συγκοινωνιών.
Το Κουμουνδουρικό Κόμμα 1871 θα κρατικοποιήσει τις εκβολάδες μεταλλεύματος φέρνοντας σε σύγκρουση το ελληνικό δημόσιο με τις ξένες μεταλλευτικές εταιρίες και την ευρωπαϊκή διπλωματία. Στο αγροτικό ζήτημα ο Κουμουνδούρος θα τολμήσει το αποφασιστικό βήμα και θα προσχωρήσει στη διανομή των εθνικών γαιών. Έτσι, θα ικανοποιηθεί ένα παλιό λαϊκό αίτημα που έχει τις καταβολές του στην επανάσταση του 1821 και στα επτανησιακά αγροτικά κινήματα, θα αποφεχθεί η δημιουργία μεγάλης γαιοκτησίας και ως εκ τούτου θα σταθεροποιηθεί το δημοκρατικό κοινοβουλευτικό σύστημα πάνω σε ένα σώμα μικρομεσαίων αγροτών, θα αναπτυχθεί μια εμπορευματική οικονομία και ένα στρώμα εμπόρων αστών βασισμένα στην αγροτική παραγωγή ενός μικρού οικογενειακού κλήρου δημιουργώντας της προϋποθέσεις για τη έκρηξη της καλλιέργειας της σταφίδας. Όχι τυχαία, ο ίδιος προερχόταν ακριβώς από εκείνο το αστικό στρώμα και από εκείνη την περιοχή που ευνοούταν και ευνοήθηκε από τη μεταρρύθμιση, δηλαδή τους εμπόρους της Δυτ. Πελοποννήσου. Με οργανωμένο αντιμετωπίζει το τεράστιο πρόβλημα της ληστείας θεσπίζοντας νόμο που την καθιστά ιδιώνυμο αδίκημα ύστερα από τη διεθνή κατακραυγή εναντίον της Ελλάδας εξαιτίας της σφαγής στο Δήλεσι. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνει ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για την αγροτική ανάπτυξη.
Στη μεγάλη κυβερνητική κρίση που προκαλούσαν το Κόμμα του Βούλγαρη, οι νεοεισερχόμενοι Κωνσταντινουπολίτες χρηματιστές μαζί με το Παλάτι στις αρχές της δεκαετία του 1870 θα στηρίξει τους δημοκρατικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς και θέτει σε ισχύ το νόμο περί ευθύνης υπουργών, με βάση τον οποίο θα δικαστούν οι υπουργοί του Βούλγαρη. Από το Κουμουνδουρικό Κόμμα θα ξεπηδήσει το Πέμπτο Κόμμα που με τον Τρικούπη θα θέσει τέλος στις παρεμβάσεις του βασιλιά υποστηρίζοντας την αρχή της δεδηλωμένης και την ύπαρξη σταθερών κβερνήσεων. Ο Τρικούπης θα είναι συνεχιστής του εκσυγχρονιστικού οράματος της Κουμουνδουρικής παράδοσης. Διάδοχος του Κουμουνδούρου θα είναι ο Θ. Δηλιγιάννης, ο οποίος θα εκφράσσει περισσότερο τα εθνικοαπελευθερωτικά οράματα, την υπεράσπιση των κοινοβουλευτικών θεσμών, ενώ θα αλλάξει άρδην τις θέσεις του κόμματος για τη φορολογία.
Στην εξωτερική πολιτική επιθυμούσε φιλικές σχέσεις με όλες τις δυνάμεις, δε θα προκαλούσε κρίσεις στις γειτονικές χώρες, αν όμως ξεσπούσαν θα παρενέβαινε. Σε αντίθεση με απόψεις περί «πανσλαβισμού» ου Βουλγαρικού Κόμματος στήριζε τη σημασία της φιλίας με τη Ρωσία. Στο Κουμουνδουρικό Κόμμα επιζούσε η παλαιά επτανησιακή δημοκρατική ριζοσπαστική ιδεά ότι τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα εναντίον των Οθωμανών θα συμφιλίωναν τους χριαστιανικούς λαούς της Βαλκανικής και για αυτό στήριζε μια παμβαλκανική συμμαχία. Κατά τη διάρκεια του γαλογερμανικού πολέμου μάλιστα έγινε ο ίδιος ο Κουμουνδούρος μέλος «μυστικής επιτροπής για την απελευθέρωση των υπόδουλων λαών της Ανατολής. Οι εξοπλισμοί έγιναν κεντρικό σημείο του εκσυγχρονιστικού προγράμματός του, απαιτώντας από το λαό φόρους και θυσίες. Όταν ξέσπασε η Κρητική επανάσταση του 1868, ο Κουμουνδούρος ίδιος ως πρωθυπουργός θα τη στηρίξει ενεργά συνδέοντας την εξέγερση με το δικαίωμα των λαών για αυτοδιάθεση και θα έρθει σε σύγκρουση με τον Δεληγεώργη. Στην μεγάλη κρίση του Ανατολικού Ζητήματος το 1878 θα δώσει το σύνθημα της εξέγερσης των ελλήνων υπηκόων του Σουλτάνου. Ο ίδιος θα είναι εκείνος που θα υπογράψει τελικά την προσάρτηση της Ηπειροθεσσαλίας, αποδεχόμενος μικρότερο όμως κομμάτι από το διεκδικούμενο, αναγνωρίζοντας την αδυναμία της Ελλάδας να έρθει σε σύγκρουση με την Οθωμ. Αυτοκρατορία. Αυτή η επιτυχία του θα θεωρηθεί αποτυχία από το αντίπαλο τρικουπικό κόμμα και θα χάσει τις εκλογές του 1882 κλείνοντας με αυτόν τον τρόπο τον πολιτικό του βίο. Ένα χρόνο αργότερα θα κλείσει και ο βιολογικός του κύκλος. Την πολιτική παράδοση της οικογένειας συνέχισαν οι δύο γιοί του Σπυρίδων και Κωνσταντίνος.
Κώστας Παλούκης εφημ. Σκριπ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου