Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και η Βικιπαίδεια

Το κακό με τη διαχείριση της εθνικής ιστορίας δεν είναι μόνο η ανεπάρκεια της έρευνας, οι διαστρεβλώσεις και οι πολιτικές σκοπιμότητες. Όταν κάποιος την πασπατεύει και αλλάζει κατά το δοκούν τα στοιχεία, τα αποτελέσματα εκτός του το ότι γίνονται τραγελαφικά μπορούν να γίνουν χειρότερα από τα παραπάνω. Ειδικά τώρα με την αλματώδη αύξηση στη χρήση του διαδικτύου, οι κίνδυνοι ελλοχεύουν και σε σημεία όπου δεν γίνονται πάντα φανεροί με την πρώτη ματιά.

Για να μπούμε γρήγορα στο θέμα, με αφορμή μια διαδικτυακή συζήτηση με φίλους στο Facebook έψαχνα να βρω κάποια στοιχεία για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο μέσω των ψηφιακών συλλογών, που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται θεαματικά ενημερώνοντας τα διαδικτυακά αρχεία τους με σπάνιο και δυσεύρετο υλικό. Πριν λίγα χρόνια είχα γράψει ένα ποστ όπου κατέγραφα ανάμεσα στους μύθους για το 1821 πως ο Ανδρούτσος ήταν Αρβανίτης και μουσουλμάνος όπως και οι μισοί σχεδόν αγωνιστές της Επανάστασης. Το ποστ γνώρισε μεγάλη διάδοση σε φόρουμ και μπλογκ, συζητήθηκε κι επικρίθηκε και έλαβε μια καθυστερημένη αλλά ήπια απάντηση από τον Άδωνη Γεωργιάδη στο περσινό μαρτιάτικο τεύχος του Nitro. Θα το ανεβάσω σκαναρισμένο κάποια άλλη στιγμή με τις ανάλογες παρατηρήσεις μου. Βέβαια για την ακρίβεια, ο Δυσσέας φαίνεται πως ήταν μπεκτατσής αλλά αυτό θα το αφήσω για την επόμενη δόση γιατί το θέμα μου βρίσκεται αλλού επειδή αφενός δεν θέλω να μακρυγορήσω και να σας κουράσω εδώ κι αφετέρου χρειάζεται καλύτερη τεκμηρίωση η υπόθεση.

Από το 2006, που έγραψα το προαναφερόμενο ποστ, κύλησε μπόλικο νερό στο αυλάκι, με καινούρια βιβλία, τις διαδικτυακές δημοσιεύσεις σπάνιων πηγών αλλά και την περισσότερη επεξεργασία των απόψεών μου. Σήμερα δεν θα το έγραφα εκείνο το ποστ τόσο κυνικά όσο και τηλεγραφικά αλλά περισσότερο τεκμηριωμένα, μα αυτά τα απαράδεκτα φαινόμενα που είδα στο λήμμα της Βικιπαίδειας για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο με οδηγούν να γράψω το παρόν κείμενο.

Και λέω απαράδεκτα γιατί η Βικιπαίδεια πρέπει να είναι – και να μείνει έτσι – χρηστικό εργαλείο όσο και έγκυρο κι όχι κάποιοι να την “πασπατεύουν” αλλάζοντας κάθε λίγο παραγράφους, να επινοούν και να διαστρεβλώνουν γεγονότα χωρίς καμία βάση. Γιατί ξέρουμε όλοι πως το πρόβλημα με τον Ανδρούτσο και γενικότερα με τους αγωνιστές του ’21 είναι πως η “εθνικά ορθή ιστορία” προσπαθεί να εξωραΐσει τα χαρακτηριστικά τους και να απαλείψει κάθε σκοτεινή πλευρά τους. Όπως πάντα συμβαίνει. Οι έντονες αντιδράσεις στο ντοκιμαντέρ του ΣΚΑΙ για το 1821 με τον Πέτρο Τατσόπουλο κατέδειξαν πως αυτή η εθνικιστική ορμή είναι ακόμα έντονη για να μην πω περισσότερο ενισχυμένη από άλλοτε τα τελευταία χρόνια. Μα η ουσία είναι πως σε μια παγκόσμια συλλογικότητα σαν την Βικιπαίδεια, ακόμα και σε τοπικό γλωσσικό επίπεδο, τέτοιες νοοτροπίες θα έπρεπε να περιφρουρούνται καλύτερα προς όφελος της σολωμικής αλήθειας. Εθνικό είναι το αληθές, μας λέγει ο ποιητής.

Διαβάζοντας λοιπόν το συγκεκριμένο λήμμα στη Βικιπαίδεια, περισσότερο να δω τι πηγές χρησιμοποιούν οι συντάκτες για να τις συμβουλευτώ κι εγώ, σκόνταψα σε δύο κρίσιμα ζητήματα που συνιστούν μια κορυφαίας έκτασης απάτη. Με το που έπαθα το πρώτο αρχικό σοκ, με άφησε άναυδο και θα το παρουσιάσω πιο κάτω σαν τη δεύτερη και πιο σοβαρή απάτη, ανέτρεξα στη “συζήτηση” του άρθρου για να διαπιστώσω πως έγινε σωρεία επεμβάσεων που αλλοίωσαν την όποια αρχική μορφή του λήμματος. Στην αρχή το λήμμα φαίνεται ουδέτερο και κατατοπιστικό αλλά αν γνωρίζεις κάποιες ιστορικές λεπτομέρειες και ξέρεις που να ψάξεις για τις υπερβάσεις, η εικόνα που βγαίνει είναι διαφορετική όσο και δυσάρεστη.

Θα αναφερθώ στις δύο συγκεκριμένες απάτες. Η πρώτη προέρχεται μέσα από τη συζήτηση του λήμματος και καταδεικνύει τις προθέσεις για την παραχάραξη της ιστορίας του Ανδρούτσου.

Πέρα από τα αρχικά σχόλια, μα δεν ήταν μουσουλμάνος, δεν ντρέπεστε και τα λοιπά, τον Ιούλιο του περασμένου έτους μπήκε φουριόζος ένας σχολιαστής για νααποκαταστήσει την τάξη συστηνόμενος ως απόγονος του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Τα ακριβή του λόγια:

Λοιπόν, επειδή βλέπω ότι όπως σε πολλά άλλα θέματα ακούγονται διάφορες φήμες και ανακρίβειες και επειδή είμαι απόγονος του Οδυσσέα Ανδρούτσου, συγκεκριμένα η γιαγιά μου ήταν εγγονή του, καταγόταν από την Φθιώτιδα και έφερε το επώνυμό του, θα ήθελα να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα. Στην περιοχή της Φθιώτιδας βρέθηκαν αρκετοί Αρβανίτες εκείνα τα χρόνια, αλλά ο Οδυσσέας Ανδρούτσος δεν ήταν Αρβανίτης και θα μου επιτρέψετε ως απόγονός του να σας διαβεβαιώσω γι’ αυτό.

Χαίρω πολύ. Κι εγώ είμαι απόγονος του οπλαρχηγού Γιάννη Γκούρα. Ο αδελφοποιτός του Οδυσσέα, που αργότερα τον πρόδωσε, τον συνέλαβε και τον δολοφόνησε στην Ακρόπολη, μέσα στο ναό της Απτέρου Νίκης.

Όσοι είμαστε ψαγμένοι και ψείρες στα ιστορικά γνωρίζουμε πως ο Ανδρούτσος δεν άφησε απογόνους. Ή για την ακρίβεια, έκανε όντως ένα γιο αλλά η αλήθεια είναι διαφορετική. Εξηγούμεθα παρακάτω.

Οι πηγές είναι αμείλικτες σε αυτό το θέμα. Η ευλογία του διαδικτύου αλλά και η προσβασιμότητα σε κάθε δημόσια βιβλιοθήκη, από την επαρχιακή του Γυμνασίου της Γραβιάς μέχρι το καπνεργοστάσιο της Λένορμαν, μας δίνει πληθώρα αντεπιχειρημάτων για τον καθένα που μας παρουσιάζεται ως απόγονος του τάδε και του δείνα για να κουλαντρίσει ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και αποθετήρια γνώσεων. Για το αν άφησε απογόνους ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ανατρέχουμε στις πηγές που μας προσφέρονται πλέον άφθονες στη σημερινή εποχή.

Για παράδειγμα, βρίσκουμε το πολύ καλό βιβλίο του Αναστασίου Γούδα Βίοι Παράλληλοι στον όγδοο τόμο (Ήρωες της ξηράς) στην έκδοση του 1876 και διαβάζουμε στη σελίδα 160 (σελίδα 203 στο pdf):

Λυπηρόν δε είναι ότι ουδείς απόγονος του Οδυσέως υπάρχει· ο καθ’ άπαντα, ως λέγεται πατρώζων, μονογενής υιός του Οδυσέως Λεωνίδας, εστάλη εις Μόναχον χάριν σπουδών, καίτοι δε ο μόνο συνοδευθείς εκεί υπό της σεβασμίας μητρός του, παθών όμως δεινή περιπνευμονίαν απεβίωσεν· η δε παντέρημος μητήρ του, η σύζυγος του ήρωος της Γραβιάς μέχρι μεν προ χρόνων τινών έζη δι’ εξηκονταδράχμου μηνιαίας συντάξεως, μόλις δε ηυξήθη αύτη εις διακοσίας.

Για να δώσουμε εδώ τώρα περισσότερες πληροφορίες από την κάπως αόριστη σε πληροφορίες παράγραφο του Γούδα. Στην ιστοσελίδα του Γυμνασίου της Γραβιάς, μια 12χρονη μαθήτρια έγραψε μια όμορφη εργασία για τον Οδυσσέα, βασισμένη βεβαίως στα τοπικά αρχεία καθώς ο τόπος είναι εμβληματικός για την ιστορία του ’21 λόγω της γνωστής μάχης στο χάνι. Μας πληροφορεί μεταξύ άλλων, πως ο Οδυσσέας:

Παντρεύτηκε την Ελένη Καρέλλη και έκανε έναν υιό ονόματι Λεωνίδας τον οποίο όμως έχασε από ανίατη αρρώστια σε ηλικία επτά ετών.

Επειδή όμως υπάρχει μάλλον κι εδώ μια μικρή ανακρίβεια σχετικά με την ηλικία, παραθέτω από έναν προφανώς απόγονο από την οικογένεια της Ελένης Καρέλλη τα εξής διαφωτιστικότατα:

Ο Αλής [Πασάς των Γιάννενων], εκτιμώντας τις ικανότητές του, του ανέθεσε το αρματολίκι της Λιβαδειάς. Πριν φύγει, ο Οδυσσέας αρραβωνιάστηκε την εξαιρετικής ομορφιάς Ελένη Καρέλη, πλούσια κόρη του Χρήστου Καρέλη από τους Καλαρρύτες  που ήταν θαλαμηπόλος της κυρά Βασιλικής,  την οποία  και παντρεύεται το 1815. Η Ελένη Καρέλη (είχε γεννηθεί το 1786 μεγάλωσε στην αυλή του Αλή Πασά) τον ακολούθησε σε όλες τις περιπέτειες της ζωής του . Το 1824 ο Οδυσσέας και η γυναίκα του απέκτησαν στις Λιβανάτες Φθιώτιδας ένα γιο, που του έδωσαν το όνομα Λεωνίδας, ανάμνηση της νίκης της Γραβιάς. Τον Λεωνίδα παρέλαβε ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος στο Μόναχο για να σπουδάσει αλλά αρρώστησε και πέθανε σε ηλικία 12 ετών το 1837.

Η μαθήτρια δεν έχει κανένα λόγο να μας εξωραΐσει την ιστορία, γράφει γι αυτά που γνωρίζει από πρώτο χέρι, από τον τόπο της. Και ο Δημήτρης Καρέλλης το ίδιο, γράφει γι αυτά που γνωρίζει και τα τεκμηριώνει με αναλυτικές πληροφορίες καθότι είναι πιθανώς απόγονος αυτής της οικογένειας. Θα το διασταυρώσουμε αυτό.

Και αν θεωρήσουμε εδώ πως ο “απόγονος” της Βικιπαίδειας προέρχεται από συγγενικό προς τον Οδυσσέα γένος, ας παρατηρήσουμε τούτο. Η μητέρα του Ανδρούτσου ήταν η Ακριβή Τσαρλαμπά κι έκανε μόνο ένα γιό, τον Οδυσσέα, αφού λίγο μετά ο πατέρας του, ο Ανδρέας Βερούσης, σκοτώθηκε από τους Τούρκους. Στη συνέχεια, αυτά που δεν μας λέει η Βικιπαίδεια, η χήρα παντρεύτηκε τον Φίλιππο Καμμένο κι έκανε πέντε παιδιά.Τον Ευαγγέλην, τον Ιωάννην, τον Πάνον και τον Χαρίλαον· και μίαν θυγατέρα, την περιώνυμον Ταρσίτσαν. Η οποία παντρεύτηκε τον περίφημο άγγλο Τρελώνη που σκοτώθηκε κι αυτός από τους Τούρκους. Αναστάσιος Γούδας, ο.π. σελίδα 124, pdf 165.

Απέχουμε πάλι πάρα πολύ μακριά από τη διατύπωση του πως «η γιαγιά μου ήταν εγγονή του, καταγόταν από την Φθιώτιδα και έφερε το επώνυμό του». Θα ρωτήσετε αν αυτά έχουν σημασία για μια ψευδεπίγραφη παρουσία στο διαδίκτυο. Έχουν, γιατί με τα κάλπικα διαπιστευτήρια του τύπου εκείνου αλλοιώθηκε το λήμμα της Βικιπαίδειας και το χειρότερο είναι πως στην ίδια συζήτηση εμφανίστηκε κι άλλος ένας“απόγονος του Ανδρούτσου”!

Αλλά το καλύτερο είναι πως ο πρώτος“απόγονος του Ανδρούτσου” κάνει παραπομπή σε μια άλλη συζήτηση για τον λήσταρχο Νταβέλη. Τη βρίσκουμε και διαβάζουμε εκεί το εξής καταπληκτικό:

Ακόμη μία φορά παρατηρούμε αρβανίτικη προπαγάνδα στην Ελλάδα! Κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο Νταβέλης ήταν Αρβανίτης! Είμαι απόγονος του Ιωάννη Μέγα και γνωρίζω από πρώτο χέρι ποια ήταν πραγματικά η καταγωγή και του προγόνου μου βέβαια και του Νταβέλη! [...] Ο Νταβέλης, όπως και ο πρόγονός μου Ιωάννης Μέγας ήταν επτανησιακής καταγωγής εξ ου και το ιταλικό όνομα του Davelli.

Χαίρω πολύ. Κι εγώ είμαι απόγονος της δούκισσας της Πλακεντίας, καρπός της μεταξύ τους παράνομης σχέσης. Αν διαβάσετε το διάλογο, θα διαπιστώσετε πως κι εκεί έχει γίνει μεγάλης έκτασης παρέμβαση στο λήμμα του Νταβέλη αλλά διορθώθηκε αργότερα. Όμως δεν συνέβη το ίδιο στο λήμμα για τον Ανδρούτσο.

Κι ερχόμαστε εδώ στη δεύτερη απάτη που είναι η πιο χοντρή και πρέπει να την εκθέσουμε, κάποια πράγματα όσο είναι ακόμα μικρά πρέπει να τα σκοτώνεις νωρίς επειδή διαδίδονται γρήγορα μέσω του Google.

Γράφει ο ψευδεπίγραφος στη συζήτηση:

Και για να είμαστε ακριβείς, η καταγωγή της οικογένειας Ανδρούτσου είναι επτανησιακή και ουσιαστικά ιταλική. Άλλωστε το επώνυμο Ανδρούτσος είναι η εξελληνισμένη μορφή του ιταλικού Andruzzo. Επίσης η οικογένεια Ανδρούτσου ήταν μία από τις επιφανείς οικογένειες των Επτανήσων, συγκεκριμένα της Ζακύνθου, και το επώνυμό της αναφέρεται στο Libro d’Oro του νησιού, την λίστα δηλαδή με τα ονόματα των οικογενειών των ευγενών της εποχής.

Και αυτό το πέρασε ανενόχλητος στο λήμμα της Βικιπαίδειας παρόλες τις χλιαρές αντιστάσεις των έμπειρων συντακτών που του απαντήσανε χωρίς να το ψάξουν το θέμα. Γράφει, σε περίοπτη θέση αφού είναι εισαγωγή στο άρθρο:

Ο πατέρας του, ο οποίος επονομάστηκε και «Λιοντάρι της Ρούμελης» εξαιτίας της αντρειοσύνης που επέδειξε, ήταν ο Ανδρέας Ανδρούτσος από τις Λιβανάτες Φθιώτιδας προερχόμενος από ιταλική οικογένεια ευγενών της Ζακύνθου. Το όνομα της οικογένειας (ιταλ. Andruzzo) αναφέρεται στο περίφημο Λίμπρο ντ’Όρο του νησιού, και μητέρα του ήταν η Ακριβή Τσαρλαμπά, από την Πρέβεζα.

Φανταστείτε ένα μαθητή του σχολείου να γράφει εργασία βασιζόμενος σε αυτό το κομμάτι. Θα ξέρει άραγε ο δάσκαλος ή ο καθηγητής του πως να το βαθμολογήσει; Θα μπορέσει να διασταυρώσει αυτές τις εντελώς ανεδαφικές πληροφορίες; Η καμπάνια τηςΕΛ/ΛΑΚ για τη αθρόα συμμετοχή μας στη συγγραφή άρθρων στην ελληνική Wikipedia αλλά και οι παραινέσεις της πρώην υπουργού της Δια της Βίας Μάθηση κυρίας Διαμαντοπούλου ωχριούν μπροστά σε αυτή την χονδροειδή απάτη. Διότι πρόκειται δια της βίας παραχάραξη της ιστορίας. Ας τα τεκμηριώσουμε κι αυτά.

Για αρχή, ας ξεκαθαρίσουμε πως υπάρχει αφθονία πηγών για τον πατέρα του Οδυσσέα, τον Ανδρέα Βερούση. Ή Βερούτσος. Ή Μουτσανάς. Είναι εμφανώς αρβανίτικα επώνυμα. Ήδη και στα δύο λήμματα των Ανδρούτσων υπάρχει η παραπομπή στο βιβλίο του Πέτρου Μπίκου (εμφανώς αρβανίτικο επώνυμο κι αυτό) Ανδρούτσος, ο θρύλος της Γραβιάς απ’ όπου διαβάζουμε το εξής δείγμα που δίνουν μερικές ιστοσελίδες βιβλιοπωλείων:

Ο πατέρας Ανδρούτσος λοιπόν, γεννήθηκε γύρω στα 1750 στους Λιβανάτες της Λοκρίδας. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Ανδρέας, αλλά το επώνυμο του δεν μας είναι ακριβώς γνωστό, Μερικοί από τους ιστορικούς υποστηρίζουν ότι λεγόταν Βερούσης, άλλοι Μουτσανάς κι άλλοι κάπως αλλιώς. Στην εποχή του όμως οι άνθρωποι προτιμούσαν να τον προσφωνούν με το μικρό του όνομα. Για να τονίσουν μάλιστα την τρομερή μυϊκή του δύναμη και την ασύγκριτη παλικαριά του, το άλλαξαν από Ανδρέας σε Ανδρούτσος, επειδή η κατάληξη -ούτσος στα ανδρικά ονόματα σήμαινε τότε, αλλά και σήμερα, δύναμη και ανδρεία. Το όνομα αυτό, που του ταίριαζε πολύ, καθιερώθηκε τόσο γρήγορα και σε τέτοια έκταση που έκανε ν’ αποξεχαστεί εντελώς το επώνυμό του. Αργότερα ο γιός του Οδυσσέας χρησιμοποίησε επίσημα το όνομα Ανδρούτσος σαν επώνυμό του. Έτσι έμειναν στην ιστορία, ο μεν γιός σαν Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο δε πατέρας απλώς σαν Ανδρούτσος…

Ο Γούδας καταθέτει το επώνυμο Βαρούσης, ο.π. σελίδα 121 (pdf 163). Ο τόπος καταγωγής, οι Λιβανάτες στην Λοκρίδα, ήταν ξεκάθαρα ένα αρβανιτοχώρι που δημιουργήθηκε κατά την εγκατάσταση των Αρβανιτών λίγο μετά το 1350 μΧ επάνω σε προγενέστερες εγκαταστάσεις Σλάβων. Η γέννηση του Οδυσσέα μάλλον πρέπει να έχει τεκμηριωθεί επαρκώς πως έγινε στην Ιθάκη, εξάλλου έτσι το περνάει απόλυτα και ο Παπαρρηγόπουλος που δεν τον παραπέμπει κανείς στην Βικιπαίδεια.

Είναι λοιπόν οι Ανδρούτσοι απόγονοι Ιταλών ευγενών της Ζακύνθου; Τους φορέσαμε μεταξωτά βρακιά και ξεμπερδέψαμε; Μας δίνεται σαν πηγή το Libro d’ Oro του Ευγένιου Ρίζου Ραγκαβή. Ας δούμε πρώτα τι βιβλίο είναι αυτό.

Το Libro d’ Oro είναι ένας κατάλογος όσων ήταν ευγενείς στις ενετικές κτήσεις και κατείχαν αποκλειστικά πολιτικά δικαιώματα τα οποία ήταν κληρονομικά. Ουσιαστικά οι υπόλοιποι ήταν υποτελείς για να μην πούμε σκλάβοι της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας(sic). Αυτοί οι αριστοκράτες ήταν μέλη στα τοπικά Συμβούλια των ενετικών κτήσεων και ουσιαστικά ασκούσαν τις τοπικές κυβερνητικές εξουσίες. Μέχρι εκεί το ελληνικό λήμμα τα λέει αρκετά καλά αλλά αποσιωπά εντελώς τι αναφέρουν τα ξενόγλωσσα λήμματα που δεν είναι πολλά. Αγγλικό, ιταλικό, γερμανικό και αυτά είναι από κάπως έως πολύ φειδωλά για ένα τόσο “περίφημο” βιβλίο. Μας πληροφορούν λοιπόν, κυρίως το ιταλικό, ότι εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1910 στην Ιταλία και ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι για να ξεχωρίζουν οι διάφοροι “Άριοι” από τη λοιπή πλέμπα (δεν το λένε πολύ ξεκάθαρα αλλά το νόημα είναι ακριβώς αυτό όπως το παρουσιάζει και το αγγλικό λήμμα). Μια καλή και εκτενή παρουσίαση του Libro d’Oro μπορείτε να δείτε και στο Corfuhistory.

Το “περίφημο” λοιπόν Libro d’Oro υπάρχει κι αυτό στην πλούσια δεξαμενή της Ανέμης και το κατεβάζετε από εδώ, ειδικά τον τόμο που επιγράφει Zante, για να βρούμε επιτέλους αυτούς τους περίφημους Andruzzo.

Αλλά πριν προχωρήσουμε στο τι γράφει, ή μάλλον δεν γράφει, το Libro d’Oro, ας κάνουμε μια πολύ σημαντική παρένθεση. Ο τρόπος που παρουσιάζεται στη Βικιπαίδεια η καταγωγή των Ανδρούτσων μας προκαλεί να κάνουμε μια αναζήτηση στο Google για να ελέγξουμε τι αποτελέσματα μας βγάζει. Αν ήδη διαβάσατε το ελληνικό βικιπαιδικό λήμμα του Libro d’Oro θα προσέξατε πως στα επτανησιακά επώνυμα που βάζει σαν παραδείγματα δεν περιέχεται κανένα που να είναι Ανδρούτσος, Andruzzo ή έστω κάτι παραπλήσιο. Ο πονηρός “απόγονος του Ανδρούτσου” δίνει στη συζήτηση σαν πηγή τοGreekSurnames, που αυτό την αντέγραψε σιωπηρά από ένα άρθρο με τίτλο Heraldry of Zakynthos (Οικόσημα της Ζακύνθου) όπου εκεί βλέπουμε να αναγράφει μεταξύ των άλλων επτανησιακών επωνύμων:

Αντρίζης/Αντρίτσης/Ανδρίτσης (Andrizzi)
Αντρούτσος/Ανδρούτσος-Τρομπέττας (Andruzzo-Trompeti)

και δίνει σαν πηγή το Libro d’Oro. Δεν θα αναπαράγω από τώρα το γνωστό στίχο του Δάντη από τη Θεία Κωμωδία για την τρομπέτα αλλά θα καταλάβετε στη συνέχεια τι εννοώ.

Οπότε πάμε τώρα στο Libro d’Oro, στον τόμο για το Zante.

Γραμμένο στα γαλλικά, είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον καθώς έχει ανά κεφάλαια την ιστορία των πιο σημαντικών οικογενειών – συγνώμη ήθελα να πω αριστοκράτες και Άριοι, δεν θα το ξανακάνω – στις ενετικές κτήσεις των Επτανήσων με γενεαλογικά διαγράμματα. Μάταια θα αναζητήσει κανείς ανάμεσα στα κεφάλαια τους Ανδρούτσους αλλά στις πρώτες σελίδες έχει εκτενείς καταλόγους με τους υπόλοιπους “υποδεέστερους” ευγενείς Άριους.

Και τι “ευγενέστατα” επτανησιακά επώνυμα αναφέρει μεταξύ άλλων:

1. Andrussi (σελίδα 7, pdf 9)
2. Andrizzi (σελίδα 13, pdf 15)

Andruzzo δεν υπάρχει πουθενά! Όσο για τον Τρομπέτα (γειά σου ρε Δάντη! Προυτ!) υπάρχει σκέτος, χωρίς καμία απολύτως σύνδεση με τους υποτιθέμενους ζακυνθινούς Ανδρούτσους· στη σελίδα 7, pdf 9.

Αυτή η τακτική της ύπουλης παραχάραξης, ένα όνομα έχει. Λέγεται “σπασμένο τηλέφωνο” και αποσκοπεί ακριβώς μέσω εσκεμμένων διακριτικών λαθών να περνάνε, επίσης διακριτικά, παρανοήσεις και διαστρεβλώσεις για τις οποίες φαντάζει βουνό να αναζητήσεις επιβεβαιώσεις και διαψεύσεις. Κι όμως βρίσκονται λίγα κλικ και λίγες σελίδες (άντε και λίγα χιλιόμετρα για δημόσια βιβλιοθήκη) μακριά αν ξέρεις να ψάχνεις έξυπνα.

Να σημειώσω όμως κάτι. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος είναι από τις γοητευτικότερες προσωπικότητες του 1821 γιατί ήταν εντελώς αντιφατικός χαρακτήρας. Αρβανίτικο κεφάλι, δηλαδή αγύριστο μέχρι τα μπούνια, μεγάλος λήσταρχος αλλά μπήκε στην υπηρεσία του Αλή Πασά και του δόθηκε το αρματολίκι. Τσακωνόταν τόσο με τους “ελληναράδες” όσο με τους Οθωμανούς. Κεφάλια έπαιρνε κι από δω κι από κει τεκμηριωμένα. Ασυμβίβαστος με την αθηναϊκή εξουσία, δυσφημήστηκε όσο και τιμήθηκε στην εποχή του. Έκανε μετέπειτα τις συνεργασίες του με τους Οθωμανούς όταν προσπάθησαν να του κόψουν τον αέρα οι “ελληναράδες” προύχοντες. Δεν ήταν ακριβώς “πατριώτης” αφού κοίταγε πάνω απ’ όλα το συμφέρον του αλλά συνέβαλε κατά πολύ – και αποτιμάται δίκαια ιστορικά μπορώ να πω – σε αυτό που αποκαλούμε σήμεραελληνικό έθνος.

Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να του φοράμε μεταξωτά βρακιά στον επιδέξιο ξέρετε ποιον για να αποδείξουμε μια κάποια “ελληνικότητα”. Πάνω από την “ελληνικότητα”, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν Επαναστάτης και με αιτία και χωρίς αιτία, ανεξάρτητα από τις ειλικρινείς προθέσεις του και τις ιδιοτέλειες του.

Και το κυριότερο, δεν ήταν δα αριστοκράτης. Προερχόνταν από την πλέμπα, ήταν δικός μας. Με όλες τις ατέλειες και τα προτερήματά του να κυβερνάνε σημαντικό μέρος της Ιστορίας μας. Τι πιο επαναστατικό από αυτό μπορούμε να δούμε;
____________________________

Δεν είναι ο σκοπός μου, αν νομιστεί από κάποιους, να καταδείξω πως η Βικιπαίδεια είναι ανεπαρκής. Ίσα ίσα που οι έμπειροι συντάκτες της – δεν θέλω να πω admins – διαχειρίζονται καθημερινά ένα τιτάνιο έργο και δεν ρίχνω κανένα φταίξιμο σε αυτούς. Αλλά δεν γίνεται το πιο αξιόπιστο λήμμα να είναι η βιογραφία της Άννας Βίσση και να μας γυρίζουν τα άντερα με όσα ανεκδιήγητα βλέπουμε σε άλλα. Τα όσα γράφω για το λήμμα του Ανδρούτσου είναι ίσως μια παρωνυχίδα αλλά σκεφτείτε σε πόσα ανάλογα λήμματα υπάρχουν και πιο τερατώδεις παρεμβάσεις. Και δεν είναι ουκ ολίγες αλλά διάλεξα το συγκεκριμένο λήμμα λόγω της επικαιρότητας.

Εξαιτίας του όγκου του, έσπασα το παρόν κείμενο στα δύο και στο επόμενο θ’ ασχοληθούμε με το αν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν μουσουλμάνος, ή καλύτερα μπεκτατσής. Μέχρι να σιγουρευτώ και να διασταυρώσω την εγκυρότητα κάποιων πηγών.

ΥΓ. Ευχαριστώ θερμά, πολύ πολύ θερμά, τη φίλη Σοφία Λαμπίκη που συνεισέφερε πολύτιμα σε μια κρίσιμη τεκμηρίωση που αναζητούσα. Θα έχουμε συνέχεια στη συνεργασία μας.

πηγή:http://punctumcaecum.wordpress.com